ਦੁੱਲਾ

ਸਾਂਦਲ ਬਾਰ ਦੇ ਇਲਾਕੇ 'ਚ ਲੱਧੀ ਦੇ ਘਰੇ ਦੁੱਲਾ ਜੰਮੇਆ ਸੀ। ਉਹ ਦੁੱਲਾ "ਦੁੱਲੇ ਭੱਟੀ" ਦੇ ਨਾਂ ਨਾਲ ਮਸ਼ਹੂਰ ਹੋਇਆ। ਦੁੱਲੇ ਦੇ ਪਿਓ ਦਾਦੇ ਵੀ ਬਾਗੀ ਸੀਗੇ। ਅਕਬਰ ਖਲਾਫ ਬਗਾਵਤਾਂ ਕਰਦੇ ਰਹੇ। ਤਾਨਾਸ਼ਾਹੀ ਰਾਜੇ ਨੇ ਉਹਨ੍ਹਾਂ ਦਾ ਕਤਲ ਕਰਕੇ ਲਾਸ਼ਾਂ ਵਿੱਚ ਘਾਹ ਖੱਬਲ ਭਰਕੇ ਲਾਹੌਰ ਸ਼ਹਿਰ ਦੇ ਦਰਵਾਜ਼ੇ ਤੇ ਟੰਗਤੀਆਂ ਸੀ। ਦੁੱਲਾ ਵੱਡਾ ਹੋਇਆ ਤਾਂ ਮਾਂ ਲੱਧੀ ਤੋਂ ਪਿਓ ਦੀ ਮੌਤ ਦਾ ਕਾਰਨ ਪਤਾ ਲੱਗਾ। ਦੁੱਲਾ ਵੀ ਬਾਗੀ ਸੀ ਜਾਂ ਕਹਿਲੋ ਅੱਜ ਦੇ ਸਮੇਂ ਮੁਤਾਬਕ ਉਹਵੀ ਖਾੜਕੂ, ਅੱਤਬਾਦੀ ਜਾਂ ਮਾਓਵਾਦੀ ਸੀ। ਸਵਾ ਕ ਛੇ ਫੁੱਟ ਕੱਦ, ਭਾਰਾ ਤੇ ਭਰਮਾਂ ਜੁੱਸਾ। ਏਹ ਦੁੱਲੇ ਦੀ ਸਰੀਰਕ ਰੂਪ ਰੇਖਾ ਸੀ। ਦੁੱਲਾ ਸੂਫੀ ਕਵੀ ਸ਼ਾਹ ਹੁਸੈਨ ਤੇ ਗੁਰੂ ਅਰਜਨ ਦੇਵ ਜੀ ਦਾ ਸਮਕਾਲੀ ਸੀ।
ਦੁੱਲੇ ਨੇ ਲੋਕਾਂ ਨੂੰ ਲਗਾਨ ਭਰਨੋਂ ਰੋਕਿਆ ਤੇ ਨਾਬਰ ਹੋਇਆ । ਕੇਰਾਂ ਇੱਕ ਪੰਡਤਾਂ ਦੀ ਕੁੜੀ ਸੁੰਦਰੀ ਤੇ ਅਕਬਰ ਦਾ ਦਿਲ ਆਗਿਆ। ਹਾਨੀਸਾਰ ਨੂੰ ਓਸ ਪੰਡਤ ਨੇ ਦੁੱਲੇ ਕੋਲ ਜਾਕੇ ਪਨਾਹ ਮੰਗੀ। ਦੁੱਲੇ ਨੇ ਓਹ ਕੁੜੀ ਨੂੰ ਧੀ ਬਣਾਕੇ ਹਿੱਕ ਦੇ ਜ਼ੋਰ ਉਹਦਾ ਵਿਆਹ ਹੋਰ ਥਾਂ ਕਰਕੇ ਅਕਬਰ ਦੀ ਹਿੱਕ ਤੇ ਦੀਵਾ ਬਾਲਿਆ । ਆਮ ਜੇ ਪਿੰਡ ਦਾ ਬੰਦਾ ਦੁੱਲਾ ਸ਼ਹਿਨਸ਼ਾਹ ਹਿੰਦ ਅਕਬਰ ਦੀ ਬੈਚੇਨੀ ਦੀ ਵਜ੍ਹਾ ਬਣਿਆ। ਦੁੱਲੇ ਦੀ ਐਨੀ ਕ ਧਾਂਕ ਸੀ ਜਦੋਂ ਅਕਬਰ ਨੇ ਦੁੱਲੇ ਖਿਲਾਫ ਫੌਜ ਘੱਲੀ ਤਾਂ ਪੋਲੇ ਪੈਂਰੀ ਕੋਈ ਸੈਨਾਪਤੀ ਫੌਜ ਦੀ ਅਗਵਾਈ ਕਰਨ ਨੂੰ ਤਿਆਰ ਨਾ ਹੋਇਆ। ਅੰਤ ਧੋਖੇ ਨਾ ਦੁੱਲੇ ਨੂੰ ਕੈਦ ਕਰਿਆ ਗਿਆ। ਢੰਡੋਰਾ ਪਿੱਟਕੇ ਲੋਕਾਂ ਦਾ ਭਾਰੀ ਕੱਠ ਕਰਕੇ ਸ਼ਰੇਆਮ ਦੁੱਲੇ ਨੂੰ ਫਾਹੇ ਲਾਇਆ ਗਿਆ। ਲਹਿੰਦੇ ਸੂਰਜ ਦੀਆਂ ਸੁਰਮਈ ਕਿਰਨਾਂ ਲੋਕਾਂ ਦੇ ਹੰਝੂਆਂ ਤੋਂ ਪਰਵਰਤਿਤ ਹੋ ਕੇ ਦੁੱਲੇ ਦੇ ਲਮਕਦੇ ਭਾਰੇ ਜਿਸਮ ਤੇ ਪੈਂਦੀਆਂ ਰਹੀਆਂ। ਆਹ ਸੀ ਦੁੱਲੇ ਭੱਟੀ ਦੀ ਕਹਾਣੀ
ਅੱਜ ਇੱਕ ਪਰਸਿੱਧ ਪਰ ਮਹਾਂਫੁੱਦੂ ਗੈਕਾਰ ਦਾ ਗੀਤ ਸੁਣਿਆ ਕਹਿੰਦਾ "ਚੁੰਨੀ ਦੇ ਸਿਤਾਰੇ, ਲੱਗਦੇ ਪਿਆਰੇ , ਦੇਦੇ ਨਜ਼ਾਰੇ" । ਨਾਲੇ ਬਿਨ ਲੀੜੇਆਂ ਤੋਂ ਕੁੜੀਆਂ ਨੱਚੀ ਜਾਣ ਨਾਲੇ ਗੀਤ ਦੇ ਅਗਲੇ ਟੱਪੇ 'ਚ ਵਿੱਚੇ ਈ ਦੁੱਲੇ ਭੱਟੀ ਆਲਾ ਸੁੰਦਰ ਮੁੰਦਰੀਏ ਆਲ਼ਾ ਗੀਤ ਗਾਤਾ।
ਕੁੜੀ ਦੇ ਜਾਰੋ ਹੋਰ ਤਾਂ ਨਾ ਸਹੀ ਘੱਟੋ ਘੱਟ ਕਿਸੇ ਸੂਰਮੇ ਦਾ ਨਾਂ ਤਾਂ ਬਦਨਾਮ ਨਾ ਕਰੋ। ਅੱਤ ਘਟੀਆ ਕਲਾਕਾਰ ਲੋਕ ਗੀਤਾਂ ਜਹਾਬੇ...ਘੁੱਦਾ