ਸਾਂਭਕੇ ਪੰਜਾਬ ਰੱਖਿਓ---ਦੂਜਾ

ਪੀਚੋ, ਪਿੱਲ ਚੋਟ, ਸ਼ੱਕਰਭੁੱਜੀ ਖੇਡ ਦੱਸਿਓ
ਧੌਲ, ਜੱਫਾ, ਕੈਂਚੀ ਪੈਂਦੀ ਰੇਡ ਦੱਸਿਓ
ਗੱਫਾ, ਬੁੱਕ, ਮੁੱਠ ਨਾਲੇ ਓਕ ਦੱਸਿਓ
ਪੱਠ, ਲੇਲਾ, ਬਲੂੰਗੜਾ ਤੇ ਬੋਕ ਦੱਸਿਓ
ਵਿੱਘੇ, ਮਰੱਬੇ, ਕਿੱਲੇ ਦਾ ਹਸਾਬ ਰੱਖਿਓ
ਆਉਂਦੀ ਪੀੜ੍ਹੀ ਜੋਗਾ ਸਾਂਭਕੇ ਪੰਜਾਬ ਰੱਖਿਓ

ਕਿਲਕਾਰੀ, ਚੀਕ, ਦਹਾੜ ਤੇ ਬੜ੍ਹਕ ਦੱਸਿਓ
ਚੋਜ, ਅਣਖ, ਨਖਰਾ , ਮੜ੍ਹਕ ਦੱਸਿਓ
ਪੀਹਲਾਂ, ਤੂਤੀਆਂ , ਨਮੋਲੀਆਂ ,ਬੇਰ ਦੱਸਿਓ
ਪਸੇਰੀ , ਅੱਧ ਪਾ, ਪਾਈਆ ਨਾਲੇ ਸੇਰ ਦੱਸਿਓ
ਲਗਾਮ, ਕਾਠੀ ਪੈਰਾਂ 'ਚ ਰਕਾਬ ਰੱਖਿਓ
ਆਉਂਦੀ ਪੀੜ੍ਹੀ ਜੋਗਾ ਸਾਂਭਕੇ .............

ਲੱਠਾ, ਛੱਬੀ, ਖੱਦਰ ਤੇ ਮਲਮਲ ਦੱਸਿਓ
ਪਰ , ਪਰਸੋਂ ,ਭਲਕ ਤੇ ਕੱਲ੍ਹ ਦੱਸਿਓ
ਪੰਜਾ, ਜੈਤੋ, ਨਨਕਾਣਾ, ਨੀਲਾ ਤਾਰਾ ਦੱਸਿਓ
ਤਵੀ, ਚਰਖੜੀ, ਦੇਗ ਦਾ ਨਜ਼ਾਰਾ ਦੱਸਿਓ
ਚੇਤੇ ਫੂਲਾ, ਨਲੂਆ, ਕਪੂਰ ਨਵਾਬ ਰੱਖਿਓ
ਆਉਂਦੀ ਪੀੜ੍ਹੀ ਜੋਗਾ ...............

ਜੰਡ, ਵਣ, ਸ਼ਰੀਹ ਤੇ ਸਾਗਵਾਨ ਦੱਸਿਓ
ਲੋਕ ਤੱਥ, ਮੁਹਾਵਰੇ , ਅਖੌਤਾਂ ਅਖਾਣ ਦੱਸਿਓ
ਸਾਹਲ, ਗੁਨੀਆਂ, ਰੰਦਾ, ਕਰੰਡੀ, ਤੇਸੀ ਦੱਸਿਓ
ਭੂਰਾ, ਕੰਬਲ , ਲੋਈ ਨਾਲੇ ਖੇਸੀ ਦੱਸਿਓ
ਮਿੱਠੇ ਬੋਲ ਵੀਰ, ਭਾਜੀ ਤੇ ਜਨਾਬ ਰੱਖਿਓ
ਆਉਂਦੀ ਪੀੜ੍ਹੀ ਜੋਗਾ ...................

ਪੂਰਨ, ਘਨ੍ਹਈਆ, ਜੈਤਾ, ਬੁੱਧੂ ਸ਼ਾਹ ਦੱਸਿਓ
ਬੀਹੀ, ਗਲੀ, ਡੰਡੀ , ਕੱਚਾ ਰਾਹ ਦੱਸਿਓ
ਪੋਠੋਹਾਰ, ਮਾਝਾ, ਮਾਲਵਾ , ਦੁਆਬਾ ਦੱਸਿਓ
ਸੁਨਾਮ, ਖੜਕੜ ਕਲਾਂ ਤੇ ਸਰਾਭਾ ਦੱਸਿਓ
"ਘੁੱਦੇ" ਡੇਰੇ, ਸਾਧ, ਬਾਬੇ ਬੇਨਕਾਬ ਰੱਖਿਓ
ਆਉਂਦੀ ਪੀੜ੍ਹੀ ਜੋਗਾ ਸਾਂਭਕੇ ਪੰਜਾਬ ਰੱਖਿਓ

ਪੀਲੂ, ਵਾਰਸ, ਹਾਸ਼ਮ ਤੇ ਕਾਦਰਯਾਰ ਦੱਸਿਓ
ਲਾਲ, ਤੇਜੇ, ਗੰਗੂ, ਕਿਰਪਾਲ ਜਹੇ ਗੱਦਾਰ ਦੱਸਿਓ
ਪਟਨਾ, ਚਮਕੌਰ, ਸਰਹੰਦ, ਮਾਛੀਵਾੜਾ ਦੱਸਿਓ
ਛਿੰਝ, ਕੁਸ਼ਤੀ, ਬਾਜ਼ੀ ਤੇ ਅਖਾੜਾ ਦੱਸਿਓ
ਸਭਰਾਓ, ਮੁੱਦਕੀ, ਚੇਤੇ ਖਿਦਰਾਣਾ ਢਾਬ ਰੱਖਿਓ
ਆਉਂਦੀ ਪੀੜ੍ਹੀ ਜੋਗਾ ਸਾਂਭ ਕੇ ਪੰਜਾਬ ਰੱਖਿਓ

ਹਸਾਉਣੀ, ਕਹਾਣੀ, ਸਾਖੀ ਜਾਂ ਬਾਤ ਦੱਸਿਓ
ਤ੍ਰਿਕਾਲਾਂ, ਲੌਹਢਾ, ਮੂੰਹ ਨੇਹਰਾ, ਪ੍ਰਭਾਤ ਦੱਸਿਓ
ਕਹੀ, ਰੰਬੀ, ਤੰਗਲੀ, ਜਿੰਦਰਾ, ਸਲੰਘ ਦੱਸਿਓ
ਪੀੜ੍ਹੀ , ਮੰਜਾ, ਮੂਹੜਾ ਤੇ ਪਲੰਘ ਦੱਸਿਓ
ਸਾਂਭ ਚੂਰੀ, ਤੀਰ ,ਘੜਾ ,ਪੱਟ ਦਾ ਕਬਾਬ ਰੱਖਿਓ
ਆਉਂਦੀ ਪੀੜ੍ਹੀ ਜੋਗਾ ....................

ਦਾਦੇ, ਨਾਨਕੇ, ਪਤੀਅਸ , ਪਤਿਓਅਰੇ ਦੱਸਿਓ
ਕੁੜਮ, ਸ਼ਰੀਕੇ, ਪੇਕੇ , ਸਹੁਰੇ ਦੱਸਿਓ
ਦੰਦਾਸਾ, ਨੱਥ, ਸੁਰਮਾ ਤੇ ਮੱਥੇ ਲਟ ਦੱਸਿਓ
ਭਾਠ, ਡੰਗੋਤਰੇ, ਮਰਾਸੀ ਜਾਤ ਨੱਟ ਦੱਸਿਓ
ਛੰਭ, ਟੋਭਾ ਖੂਹ ਤੇ ਸਾਂਭ ਕੇ ਤਲਾਬ ਰੱਖਿਓ
ਆਉਂਦੀ ਪੀੜ੍ਹੀ ਜੋਗਾ...................

ਠੱਕਾ, ਪੱਛੋਂ ਤੇ ਪੁਰੇ ਦੀ ਪੌਣ ਦੱਸਿਓ
ਦੁੱਲਾ, ਜੱਗਾ, ਜਿਓਣਾ ਸਨ ਕੌਣ ਦੱਸਿਓ
ਗਲੋਟਾ, ਛਿੱਕੂ, ਪੂਣੀ, ਖੱਡੀ ਤਾਣੀ ਦੱਸਿਓ
ਜਪੁ, ਰਹਿਰਾਸ, ਸੋਹਿਲਾ ਅਨੰਦ ਬਾਣੀ ਦੱਸਿਓ
ਲੇਹਾ, ਭੱਖੜਾ, ਸੂਲਾਂ ਸਾਂਭਕੇ ਗੁਲਾਬ ਰੱਖਿਓ
ਆਉਂਦੀ ਪੀੜ੍ਹੀ ਜੋਗਾ ਸਾਂਭ .........

ਰੁੱਗ, ਥੱਬੀ, ਸੱਥਰੀ ਤੇ ਪੰਡ ਦੱਸਿਓ
ਨਖੱਤਾ, ਛੜਾ, ਦੁਹਾਜੂ ਨਾਲੇ ਰੰਡ ਦੱਸਿਓ
ਟੱਪੇ, ਸਿੱਠਣੀ , ਘੋੜੀਆਂ, ਸੁਹਾਗ ਦੱਸਿਓ
ਦੁਪੱਟਾ, ਚੁੰਨੀ, ਫੁਲਕਾਰੀਆਂ ਤੇ ਬਾਗ ਦੱਸਿਓ
ਢੱਡ,ਇਕਤਾਰਾ ਤੇ ਸਾਂਭਕੇ ਰਬਾਬ ਰੱਖਿਓ
ਆਉਂਦੀ ਪੀੜ੍ਹੀ ਜੋਗਾ ਸਾਂਭ ਕੇ ਪੰਜਾਬ ਰੱਖਿਓ......ਘੁੱਦਾ

ਟੀਚਰ ਬਨਾਮ ਸੀਰੀ

ਕਈ ਦਿਨ ਪਹਿਲਾਂ ਬਠਿੰਡੇ EGS ਟੀਚਰਾਂ ਨੇ ਧਰਨਾ ਲਾਇਆ ਬਾ ਸੀ। ਦਿਨ ਰਾਤ ਲਾਏ ਧਰਨੇ 'ਚ ਇੱਕ ਟੀਚਰ ਦੇ ਕੁੱਛੜ ਚੁੱਕੀ ਚੌਦਾਂ ਮਹੀਨੇਆਂ ਦੀ ਨਿਆਣੀ ਠੰਢ ਨਾ ਚਲ ਵਸੀ।
ਕਾਬਲੇ ਗੌਰ ਆ ਕਿ ਸਰਕਾਰ ਨੇ 2009 'ਚ ਏਹ ਟੀਚਰ ਹਟਾਕੇ ਘਰਾਂ ਨੂੰ ਭੇਜਤੇ ਸੀਗੇ। ਹੁਣ ਲੋਕਾਂ ਦੀ ਤਕੜੀ ਹਮੈਤ ਕਰਕੇ ਸਰਕਾਰ ਨੇ ਟੀਚਰਾਂ ਦੀਆਂ ਮੰਗਾਂ ਮੰਨਲੀਆਂ ਨੇ। ਹੁਣ ਹਰਿੱਕ ਟੀਚਰ ਪੰਜ ਹਜ਼ਾਰ ਮਹੀਨਾ ਤਨਖਾਹ ਤੇ ਰੱਖ ਲਿਆ ਸਰਕਾਰ ਨੇ। ਏਸ ਹਸਾਬ ਨਾਲ ਸਾਲ ਦੀ ਤਨਖਾਹ ਬਾਰੋਂ ਪਾਂਜੀ ਸੱਠ ਹਜ਼ਾਰ ਬਣਦੀ ਆ। ਗੌਰ ਕਰਿਓ, ਇੱਕ ਅਨਪੜ੍ਹ ਸੀਰੀ ਕਿਸੇ ਜੱਟ ਨਾਲ ਸੱਠ ਪੈਂਹਟ ਹਜ਼ਾਰ 'ਚ ਲੱਗਦਾ ਨਾਏ ਤਿੰਨੇ ਟੈਮ ਰੋਟੀ ਅਗਲੇ ਘਰੋਂ ਖਾਂਦਾ। ਮਲਬ ਪੜ੍ਹੇ ਲਿਖੇ ਟੀਚਰਾਂ ਨਾਲੋਂ ਸੀਰੀ ਵੀ ਵੱਧ ਕਮਾ ਸਕਦਾ ਹੁਣ।
ਟਿੱਚਰਾਂ ਕਰਦੇ ਨੇ ਟੀਚਰਾਂ ਨਾਲ । ਟੈਡ ਸਰਫ ਨਾਲ ਧੋਤੇ ਲੀੜੇ ਪਾਕੇ ਮੰਤਰੀ ਨਿੱਤ ਅਖਬਾਰਾਂ ਤੇ ਪਿੱਛੇ ਮੂੰਹ ਕਰਕੇ ਫੋਟੋ ਖਿਚਾ ਛੱਡਦੇ ਨੇ। ਖੌਣੀ ਸੌਹਰੇ ਕੇਹੜੀ ਤਰੱਕੀ ਦੀਆਂ ਟਾਹਰਾਂ ਮਾਰਦੇ ਨੇ । । ਅਖੇ ਮਾਂ ਮਰਗੀ ਭੁੱਖ ਨਾ, ਪਿਓ ਮਰ ਗਿਆ ਦੁੱਖ ਨਾ, ਮੁੰਡੇ ਦਾ ਨਾਂ ਰਾਜਕੁਮਾਰ...ਆਹ ਹਾਲ ਆ ਏਹਨਾਂ ਦਾ....ਘੁੱਦਾ

ਰਾਤੀ ਖਾਕੇ ਸਾਗ ਨਾ ਰੋਟੀ

ਰਾਤੀ ਖਾਕੇ ਸਾਗ ਨਾ ਰੋਟੀ ਬਾਬਾ ਲੰਮੇ ਪੈ ਗਿਆ
ਤੜਕੇ ਜੇ ਪਤਾ ਲੱਗਾ ਏਹਤਾ ਸੁੱਤਾ ਈ ਰਹਿ ਗਿਆ
ਕਾਹਲੀ ਵਿੱਚ ਫੋਨ ਘੁਕਾਤੇ ਕੁੱਲ ਰਿਸ਼ਤੇਦਾਰਾਂ ਨੂੰ
ਕੁੜਮ ਕਬੀਲਾ ਸਾਰਾ ਦੱਬੀ ਆਉਂਦਾ ਕਾਰਾਂ ਨੂੰ
ਭੰਨ ਬਰਫ ਚੁਫੇਰੇ ਲਾਤੀ ਮਰੇ ਵਏ ਪ੍ਰਾਣੀ ਨੂੰ
ਕੀੜੀ ਤੋਂ ਡਰਦਿਆਂ ਪਾਵੇਆਂ ਹੇਠ ਰੱਖਤਾ ਪਾਣੀ ਨੂੰ

ਵਿਛੀਆਂ ਪੱਲੀਆਂ ਆ ਲੋਕੀਂ ਸੱਥਰ ਤੇ ਬਹਿਗੇ ਨੇ
ਭਰਕੇ ਟਰੈਲੀ ਲੱਕੜਾਂ ਦੀ ਸਿਵੇ ਬੰਨੀਂ ਲੈਗੇ ਨੇ
ਵੈਣ ਕਲੇਜਾ ਚੀਰਣ ਕੇਹੜਾ ਵਰ੍ਹਾਵੇ ਧੀਆਂ ਨੂੰ
ਸਬਰ ਮੁੱਲ ਨਈਂ ਮਿਲਦਾ ਟੱਬਰ ਦਿਆਂ ਜੀਆਂ ਨੂੰ
ਜਾਂਦੀ ਵਾਰੀ ਨਹਾਉਣ ਕਰਾਤਾ ਸਕਿਆਂ ਭਾਈਆਂ ਨੇ
ਭੱਜੀਆਂ ਬਾਹਾਂ ਅੰਤ ਸਮੇਂ ਗਲ ਨੂੰ ਆਈਆਂ ਨੇ

ਚਹੁੰ ਜਣੇਆਂ ਅਰਥੀ ਚੁੱਕੀ ਪਿੱਛੇ ਲੋਕੀਂ ਬਾਹਲੇ ਨੇ
ਘੜੀ ਮੁੜੀ ਘੜੀਆਂ ਦੇਖਣ ਸਾਰੇ ਜਾਣ ਨੂੰ ਕਾਹਲੇ ਨੂੰ
ਬੰਦ ਮੁੱਠੀਆਂ ਨਾਲ ਜੰਮੇ ਹੱਥ ਖੋਲ੍ਹ ਕੇ ਤੁਰ ਜਾਣੇ
ਸਰਾਂ ਵਿੱਚ ਮੁਸਾਫਰ ਬੈਠੇ, ਆਖਰ ਨੂੰ ਮੁੜ ਜਾਣੇ
ਲਟ-ਲਟ ਦੇਹੀ ਬਲਦੀ "ਹਊਮੈਂ" ਧੂੰਆਂ ਬਣ ਜਾਂਦੀ
ਘੁੱਦੇ ਕੰਮ ਓਦੇਂ ਈ ਮੁੱਕਦੇ ਜਿੱਦੇ ਚਾਦਰ ਤਣ ਜਾਂਦੀ

ਦੱਸ ਖਾਂ ਦਿੱਲੀਏ

ਵੀਹ ਵੀਹ ਲੱਖ ਘਰਾਂ ਤੇ ਲਾਤੇ ਸੱਤ ਸੱਤ ਲੱਖ ਦੀਆਂ ਕਾਰਾਂ
ਗੀਝੇਆਂ ਵਿੱਚ ਆਈਫੋਨ ਖੜਕਦੇ ਬਟੂਏ 'ਚ ਨੋਟ ਹਜ਼ਾਰਾ
ਨਹਿਰਾਂ ਵਿੱਚੋਂ ਸੂਏ ਕੱਢਤੇ ਅੱਗੋਂ ਕੱਢਤੀਆਂ ਕੱਸੀਆਂ
ਤਿੰਨ ਤਿੰਨ ਸੌ ਫੁੱਟ ਬੋਰ ਕਰਾਕੇ ਵਿੱਚ ਸਿੱਟਤੀਆਂ ਮੱਛੀਆਂ
ਇੱਕ ਡੀ.ਏ.ਪੀ ਤਿੰਨ ਯੂਰੀਆ ਗੱਟੇ ਕਿੱਲੇ ਵਿੱਚ ਖਲਾਰੇ
ਕੰਪੂਟਰ ਕਰਾਹੇ ਕੁੱਲ ਰਕਬੇ ਨੂੰ ਲਾਕੇ ਜੱਟਾਂ ਸਵਾਰੇ
ਤਿੰਨ ਮੋਟਰਾਂ ਬਣੇ ਪੱਕੇ ਖਾਲੇ ਪਾਣੀ ਇੱਕੇ ਮੂੰਹੇ ਪੈਂਦੇ
ਟੌਲ ਪਲਾਜੇ ਪੱਕੀਆਂ ਸੜਕਾਂ ਗੇਰ ਨਾ ਬਦਲਣੇ ਪੈਂਦੇ
ਟੂ- ਵੇਅ ਹੁਣ ਬਣਗੀਆਂ ਰੋੜਾਂ ਨਾ ਮਾਰ ਨਿੱਕਿਆ ਹਾਰਨ
ਸੱਤ ਪਚਵੰਜਾ ਸਵਰਾਜ ਬੁੱਕਦੇ ਜਾਂ ਫੋਰਡ ਫਰਾਟੇ ਮਾਰਨ
ਕੰਬਾਇਨਾਂ ਦੀ ਹੁਣ ਮਾਰਫਤ ਆ ਹੜੰਬੇ ਸੈੜ ਤੇ ਧਰਤੇ
ਕੁੱਲ ਜ਼ਮੀਨ ਤੇ ਚੱਕੀਆਂ ਲਿਮਟਾਂ ਬੈਕਾਂ ਦਾਬੂ ਕਰਤੇ
ਕਣਕ, ਚੌਲ ਪੰਜਾਬ ਪੈਦਾ ਕਰਕੇ ਕੁੱਲ ਭਾਰਤ ਨੂੰ ਘੱਲੇ
ਬੇ- ਸ਼ੁਕਰਿਆਂ ਨੇ ਕਦਰ ਪਾਈ ਕਰੇ ਚੌਰਾਸੀ ਵਿੱਚ ਹੱਲੇ
'ਘੁੱਦੇ' ਟੈਂਕਾਂ, ਫੌਜਾਂ, ਕਤਲੋਗਾਰਦ ਆਇਆ ਸਾਡੇ ਹਿੱਸੇ
ਦੱਸ ਖਾਂ ਦਿੱਲੀਏ ਪੰਜਾਬ ਤੇਰੇ ਨਾਲੋਂ ਕੇਹੜੀ ਗੱਲੋਂ ਪਿੱਛੇ

ਰਾਬਣ ਦੇ ਮੁੰਡੇ ਦੇ ਵਿਆਹ ਤੇ

ਬਾਹਲੀ ਪੁਰਾਣੀ ਗੱਲ ਆ। ਅੱਧ ਮਾਘ ਦੇ ਦਿਨ ਸੀਗੇ। ਲੈਂਕਾ ਆਲੇ ਰਾਬਣ ਅਰਗੇ ਕਣਕਾਂ ਕੁਣਕਾਂ ਬੀਜ ਕੇ ਵੇਹਲੇ ਸੀ ਜਮਾਂ। ਰਾਵਣ ਦਾ ਮੁੰਡਾ ਮੇਘਨਾਥ ਆਪਦੇ ਪਿਓ ਨੂੰ ਕੈਂਹਦਾ ," ਭਾਪਾ ਜਰ ਵਿਆਹ ਕਰਦੇ ਮੇਰਾ"। ਕੁੰਭਕਰਨ ਵੀ ਨੀਂਦ ਤੋਂ ਜਾਗਿਆ ਬਾ ਸੀ। ਚਾਰ ਪੰਜ ਦਿਨਾਂ 'ਚ ਕੁੜੀ ਆਲੇਆਂ ਨਾਲ ਗੱਲ ਕਰਕੇ ਕਾਡ ਕੂਡ ਛਪਾਲੇ । ਜੈਤੋ ਲਿਵੇ ਚੰਦਭਾਨ ਜੰਨ ਆਉਣੀ ਸੀ। ਰਾਵਣ ਕਿਆਂ ਨੇ ਬੱਸ ਕਰਾਲੀ ਕਿਰਾਏ ਤੇੇ ਜੰਨ ਖਾਤਰ। ਬੱਸ 'ਚ ਵੜਨ ਲੱਗਿਆਂ ਰਾਬਣ ਦੇ ਸਿਰ ਫਸਗੇ। ਹਾਰਕੇ ਰਾਵਣ ਨੂੰ 'ਤਾਹਾਂ ਛੱਤ ਤੇ ਬਹਾਤਾ। ਜੰਨ ਆਗੀ ਭਰਾਵਾ। ਰੀਬਨ ਕੱਟਣ ਲੱਗਿਆਂ ਕੁੰਭਕਰਨ ਨੇ ਗੀਝੇ 'ਚੋਂ ਝੱਗ ਜੀ ਕੱਢਕੇ ਕੁੜੀਆਂ ਤੇ ਛਿੜਕਤੀ ਤੇ ਰਾਵਣ ਅਰਗੇਆਂ ਨੇ ਬੁੱਲ੍ਹ ਫਰਕਵੇਂ ਲਲਕਾਰੇ ਛੱਡਦੇ।
ਕੁੜੀ ਆਲੇ ਚੁੱਪ ਰਹੇ ਬੀ ਕਾਹਨੂੰ ਕਲੇਸ ਪਾਉਣਾ। ਵੇਟਰ ਗਲਾਸਾਂ 'ਚ ਦੋ ਦੋ ਘੁੱਟਾਂ ਪਾਕੇ ਦਾਰੂ ਵਰਤਾਉਂਦੇ ਫਿਰਨ। ਰਾਬਣ ਨੇ ਦਾਰੂ ਆਲਾ ਡਾਲਾ ਰਖਾ ਲਿਆ ਕੋਲੇ। ਕੁੰਭਕਰਨ ਸੋਫੀ ਸੀ ਬੰਦਾ। ਉਹ ਜਾਕੇ ਫਰੂਟ ਚਾਟ ਆਲੇ ਕੋਲ ਬਹਿ ਗਿਆ, ਸਾਬਤੇ ਕੇਲੇ ਛਿਲ ਛਿਲ ਸਿੱਟੀ ਜਾਬੇ ਅੰਦਰ। ਨੰਦ ਹੋਗੇ ਤੇ ਸਲਾਮੀਆਂ ਦੇਤੀਆਂ ਮੁਲਖ ਨੇ।
ਆਥਣੇ ਡੋਲੀ ਤੁਰਨ ਦੇ ਟੈਮ ਨੂੰ ਰਾਬਣ ਨੇ ਗਲਾਰੀ ਪਾਲੀ , ਕੈਂਹਦਾ ਮੁੰਡੇ ਨੂੰ ਦਾਜ 'ਚ ਗੱਡੀ ਚਾਹੀਦੀ ਆ। ਮੰਡੀਰ ਅੱਕੀ ਬੈਠੀ ਸੀ। ਆਅਅ ਕੀ ਸ਼ੂਸ਼ਕ ਆਲੀ ਪੰਜੀਰੀ ਅੰਗੂ ਟੁੱਟਕੇ ਪੈਗੀ ਮੰਡੀਰ, ਖੜ੍ਹਜਾ ਕੈਂਹਦੇ ਅਸੀਂ ਦੇਣੇ ਆ ਫੌਰਚਿਊਨਰ। ਥੱਲ ਥੱਲ ਕੁੱਟਿਆ ਰਾਬਣ ਨੂੰ।
ਓਧਰੋਂ ਬੁੜ੍ਹੀਆਂ ਨੇ ਝਾੜ ਕਰੇਲਿਆਂ ਦੀ ਵੱਲ ਅੰਗੂ ਪਿੱਛੋਂ ਜੱਫਾ ਮਾਰਕੇ ਕੁੰਭਕਰਨ ਸਿੱਟ ਲਿਆ। ਪਾਣੀ ਪਿਆ ਪਿਆ ਕੁੱਟਿਆ ਜੰਤਾ ਨੇ ਦੋਹਾਂ ਨੂੰ ਦਮ ਲੈ ਲੈ ਕੇ। ਹਾਰਕੇ ਸਿਆਣੇ ਬੰਦਿਆਂ ਨੇ ਛਡਾਇਆ ਭਰਾਵਾ ਘੈਂਟੇ ਡੂਢ ਘੈਂਟੇ ਬਾਅਦ। ਰਾਬਣ ਅਰਗੇ ਭੱਜਕੇ ਜੰਨ ਆਲੀ ਬੱਸ ਤੇ ਚੜ੍ਹੇ। ਸੰਤਾਲੀ ਆਲੀ ਰੇਲ ਗੱਡੀ ਅੰਗੂ ਬਾਰੀਆਂ 'ਚ ਲਮਕਦੇ ਜਾਣ ਬਰਾਤੀ....ਐਹੇ ਜੇ ਵਿਆਹ ਹੁੰਦੇ ਸੀ ਓਦੋਂ.....ਘੁੱਦਾ

ਪੰਜਾਬੀ ਮਾਂ ਬੋਲੀ

ਬੌਲੀਵੁੱਡ ਆਲੇ ਆਵਦੀਆਂ ਫਿਲਮਾਂ ਹਿੱਟ ਕਰਨ ਖਾਤਰ ਪੰਜਾਬੀ ਗਾਣੇ ਪਾਉਂਦੇ ਨੇ। ਦੂਜੇ ਪਾਸੇ ਆਪਣੇ ਆਲਾ ਊਤ ਲਾਣਾ ਪੰਜਾਬੀ ਫਿਲਮ ਬਣਾਕੇ ਨਾਂ ਵੀ ਅੰਗਰੇਜ਼ੀ 'ਚ ਰੱਖਦਾ। ਆਹ ਹਾਲ ਆ।
ਪਰਸੋਂ ਚੌਥ ਕਿਸੇ ਕੰਮ ਖਾਤਰ ਕਿਸੇ ਘਰੇ ਗਏ। ਦੋਂਹ ਗੁੱਤਾਂ ਆਲੀ ਨਿੱਕੀ ਨਿਆਣੀ ਨੂੰ ਉਹਦੇ ਭਾਪੇ ਦਾ ਨੰਬਰ ਪੁੱਛਿਆ। ਸਾਡੇ ਲੀੜੇ ਲੱਤੇ ਦੇਖਕੇ ਸੌਹਰੀ ਨੇ ਪ੍ਰਭਾਵ ਪਾਉਣ ਖਾਤਰ ਨੰਬਰ ਵੀ ਅੰਗਰੇਜ਼ੀ 'ਚ ਦੱਸਿਆ। ਸਕੂਲਾਂ ਆਲੇ ਆਵਦੇ ਪੋਸਟਰਾਂ ਤੇ ਹੁੱਬ ਕੇ ਲਿਖਦੇ ਨੇ ਬੀ ਸਾਡੇ ਸਕੂਲ 'ਚ ਪੰਜਾਬੀ ਬੋਲਣਾ ਅਲਾਊਡ ਨਹੀਂ। ਕੇਰਲਾ ਬੰਨੀਂ ਦੀਆਂ ਸਾੜ੍ਹੀ ਆਲੀਆਂ ਟੀਚਰਾਂ ਜਵਾਕਾਂ ਦੇ ਚਿੱਤੜ ਕੁੱਟ ਕੁੱਟਕੇ ਕਸ਼ਮੀਰੀ ਸਿਓ ਅਰਗੇ ਕਰ ਦੇਂਦੀਆਂ ਜੇ ਕੋਈ ਪੰਜਾਬੀ ਬੋਲਦਾ ਬਾਕੀ ਅਗਲੇ ਜੁਰਮਾਨਾ ਵੀ ਮਾੜੇ ਸਕੂਲ ਦੀ ਫੀਸ ਜਿੰਨਾ ਕਰ ਦੇਂਦੇ ਨੇ। ਸ਼ਹਿਰਾਂ 'ਚ ਲੱਗੇ ਹੋਰਡਿੰਗ ਬੋਰਡਾਂ ਤੇ , ਵਿਆਹਾਂ ਦੀਆਂ ਐਲਬੰਬਾਂ 'ਚ ਦੇਖਿਓ ਪੰਜਾਬੀ ਦੀਆਂ ਕਿੰਨੀਆਂ ਗਲਤੀਆਂ ਹੁੰਦੀਆਂ ਨੇ। ਟਿੱਪੀ, ਬਿੰਦੀ, ਅੱਧਕ ਦੀ ਬਾਹਲੀ ਗਲਤੀ ਵੇਖੀ ਆ। ਸਾਡੇ ਲੋਕ ਟੌਹਰ ਖਾਤਰ ਲਿਆਉਂਦਾ, ਫੜ੍ਹਾਉਂਦਾ, ਆਉਂਦਾ ਵਰਗੇ ਲਫਜ਼ਾਂ ਨੂੰ ਲਿਆਂਦਾ, ਫੜਾਦਾਾਂ, ਆਦਾਂ ਈ ਆਖਦੇ ਨੇ। ਗੌਰ ਕਰਿਓ ਪੰਜਾਬੀ ਭਾਸ਼ਾ ਤੇ ਏਹਦੀ ਵਿਆਕਰਣ ਬੜੀ ਔਖੀ ਆ, ਕੇਰਾਂ ਹੱਥੋਂ ਖੁੱਸਗੀ ਫੇਰ ਪੱਤਣੋਂ ਪਾਣੀ ਨਈਂ ਮੁੜਨੇ। ਗੀਤਾਂ ਫਿਲਮਾਂ ਆਲੇ ਤਾਂ ਫਾਨੇ ਲਾਉਂਦੇ ਨੇ ਬੀ ਪੰਜਾਬੀ ਬੱਕਰੇ ਬੁਲਾਉਂਦੇ ਆ, ਫੱਟੇ ਚੱਕ ਦੇਣਗੇ। ਕਦੇ ਸਮਾਰ ਕੇ ਗਲੋਬ ਘੁਕਾ ਕੇ ਦੇਖਿਓ ਦੁਨੀਆਂ ਕਿੱਡੀ ਆ ਤੇ ਵਿੱਚ ਪੰਜਾਬ ਕਿੱਡਾ ਕ ਆ।
ਸੋ ਭਾਈ ਅੰਗਰੇਜ਼ੀ ਅਰਗੀ ਅੰਤਰਰਾਸ਼ਟਰੀ ਭਾਸ਼ਾ ਨੂੰ ਬੋਲਣਾ, ਲਿਖਣਾ ਕੋਈ ਗਿਣਾਂ ਨਈਂ ਪਰ ਓਸ ਪੰਜਾਬੀ ਦਾ ਖਿਆਲ ਰੱਖਿਓ ਜੇਹੜੀ ਆਪਣੇ ਨਾਲ ਦਾਈ ਦੀਆਂ ਵਧਾਈਆਂ ਨਾਲ ਸ਼ੁਰੂ ਹੋਈ ਸੀ ਤੇ ਵੈਣਾਂ ਤੀਕ ਜਾਂਦੀ ਆ। ਨਹੀਂ ਹੋਰ ਦਸਾਂ ਸਾਲਾਂ ਨੂੰ ਆਪਾਂ ਕਨੌੜੇ ਅਰਗਾ ਮੂੰਹ ਬਣਾਕੇ ਬੈਠੇ ਹੋੋਮਾਂਗੇ ਜਦੋਂ ਨਮੇਂ ਜੰਮੇ ਜਵਾਕਾਂ ਨੇ ਊੜੇ ਨੂੰ ਈ ਸਿਹਾਰੀ ਬਿਹਾਰੀ ਲਾਤੀ...ਗੌਰ ਕਰਿਓ......ਘੁੱਦਾ

ਮਰਨ ਪਿੱਛੋਂ

ਲੱਖਣ ਲਾਉਣ ਸਿਆਣੇ ਮੀਂਹ ਜ਼ਰੂਰ ਪੈਂਦਾ
ਟਟੀਹਰੀ ਟਿਆਕੇ ਤੇ ਬੀਂਡੇ ਜਦੋਂ ਬੋਲਦੇ ਨੇ
ਟੇਢੀ ਅੱਖ ਨਾਲ ਪੂਰੀ ਨਿਰਖ ਕਰੀਏ
ਸ਼ਾਹ ਹੱਟ ਤੇ ਸੌਦਾ ਜਦੋਂ ਤੋਲਦੇ ਨੇ
ਚੜ੍ਹਦੀ ਉਮਰ ਤੇ ਬੰਦਸ਼ਾਂ ਲਾਉਣ ਲੋਕੀਂ
ਆਈ ਜਵਾਨੀ ਤੋਂ ਹਾਣ ਜਦੋਂ ਟੋਲਦੇ ਨੇ
ਬਹੁਤਾ ਭੇਤ ਨਾ ਦੇਈਏ ਸਿਖਾਂਦਰੂ ਨੂੰ
ਠਾਣੇ ਅੜੇ ਤੋਂ ਭੇਤ ਛੇਤੀ ਖੋਲ੍ਹਦੇ ਨੇ
ਗੋਲੀ ਨੀਂਦ ਦੀ ਪਾਕੇ ਮਾਪਿਆਂ ਨੂੰ
ਵੇਖੇ ਖੇਹ ਖਾਂਦੇ ਤੇ ਪੱਤਾਂ ਰੋਲਦੇ ਨੇ
ਜਿਓਂਦੇ ਬੰਦੇ ਦਾ ਨਾ ਲੋਕੀਂ ਹਾਲ ਪੁੱਛਦੇ
ਮਰਨ ਪਿੱਛੋਂ ਈ ਸਿਵਾ ਫਰੋਲਦੇ ਨੇ.....ਘੁੱਦਾ

ਸਾਂਭ ਕੇ ਪੰਜਾਬ ਰੱਖਿਓ

ਪੀਲੂ, ਵਾਰਸ, ਹਾਸ਼ਮ ਤੇ ਕਾਦਰਯਾਰ ਦੱਸਿਓ
ਲਾਲ, ਤੇਜੇ, ਗੰਗੂ, ਕਿਰਪਾਲ ਜਹੇ ਗੱਦਾਰ ਦੱਸਿਓ
ਪਟਨਾ, ਚਮਕੌਰ, ਸਰਹੰਦ, ਮਾਛੀਵਾੜਾ ਦੱਸਿਓ
ਛਿੰਝ, ਕੁਸ਼ਤੀ, ਬਾਜ਼ੀ ਤੇ ਅਖਾੜਾ ਦੱਸਿਓ
ਸਭਰਾਓ, ਮੁੱਦਕੀ, ਚੇਤੇ ਖਿਦਰਾਣਾ ਢਾਬ ਰੱਖਿਓ
ਆਉਂਦੀ ਪੀੜ੍ਹੀ ਜੋਗਾ ਸਾਂਭ ਕੇ ਪੰਜਾਬ ਰੱਖਿਓ

ਹਸਾਉਣੀ, ਕਹਾਣੀ, ਸਾਖੀ ਜਾਂ ਬਾਤ ਦੱਸਿਓ
ਤ੍ਰਿਕਾਲਾਂ, ਲੌਹਢਾ, ਮੂੰਹ ਨੇਹਰਾ, ਪ੍ਰਭਾਤ ਦੱਸਿਓ
ਕਹੀ, ਰੰਬੀ, ਤੰਗਲੀ, ਜਿੰਦਰਾ, ਸਲੰਘ ਦੱਸਿਓ
ਪੀੜ੍ਹੀ , ਮੰਜਾ, ਮੂਹੜਾ ਤੇ ਪਲੰਘ ਦੱਸਿਓ
ਸਾਂਭ ਚੂਰੀ, ਤੀਰ ,ਘੜਾ ,ਪੱਟ ਦਾ ਕਬਾਬ ਰੱਖਿਓ
ਆਉਂਦੀ ਪੀੜ੍ਹੀ ਜੋਗਾ ....................

ਦਾਦੇ, ਨਾਨਕੇ, ਪਤੀਅਸ , ਪਤਿਓਅਰੇ ਦੱਸਿਓ
ਕੁੜਮ, ਸ਼ਰੀਕੇ, ਪੇਕੇ , ਸਹੁਰੇ ਦੱਸਿਓ
ਦੰਦਾਸਾ, ਨੱਥ, ਸੁਰਮਾ ਤੇ ਮੱਥੇ ਲਟ ਦੱਸਿਓ
ਭਾਠ, ਡੰਗੋਤਰੇ, ਮਰਾਸੀ ਜਾਤ ਨੱਟ ਦੱਸਿਓ
ਛੰਭ, ਟੋਭਾ ਖੂਹ ਤੇ ਸਾਂਭ ਕੇ ਤਲਾਬ ਰੱਖਿਓ
ਆਉਂਦੀ ਪੀੜ੍ਹੀ ਜੋਗਾ...................

ਠੱਕਾ, ਪੱਛੋਂ ਤੇ ਪੁਰੇ ਦੀ ਪੌਣ ਦੱਸਿਓ
ਦੁੱਲਾ, ਜੱਗਾ, ਜਿਓਣਾ ਸਨ ਕੌਣ ਦੱਸਿਓ
ਗਲੋਟਾ, ਛਿੱਕੂ, ਪੂਣੀ, ਖੱਡੀ ਤਾਣੀ ਦੱਸਿਓ
ਜਪੁ, ਰਹਿਰਾਸ, ਸੋਹਿਲਾ ਅਨੰਦ ਬਾਣੀ ਦੱਸਿਓ
ਲੇਹਾ, ਭੱਖੜਾ, ਸੂਲਾਂ ਸਾਂਭਕੇ ਗੁਲਾਬ ਰੱਖਿਓ
ਆਉਂਦੀ ਪੀੜ੍ਹੀ ਜੋਗਾ ਸਾਂਭ .........

ਰੁੱਗ, ਥੱਬੀ, ਸੱਥਰੀ ਤੇ ਪੰਡ ਦੱਸਿਓ
ਨਖੱਤਾ, ਛੜਾ, ਦੁਹਾਜੂ ਨਾਲੇ ਰੰਡ ਦੱਸਿਓ
ਟੱਪੇ, ਸਿੱਠਣੀ , ਘੋੜੀਆਂ, ਸੁਹਾਗ ਦੱਸਿਓ
ਦੁਪੱਟਾ, ਚੁੰਨੀ, ਫੁਲਕਾਰੀਆਂ ਤੇ ਬਾਗ ਦੱਸਿਓ
ਢੱਡ,ਇਕਤਾਰਾ ਤੇ ਸਾਂਭਕੇ ਰਬਾਬ ਰੱਖਿਓ
ਆਉਂਦੀ ਪੀੜ੍ਹੀ ਜੋਗਾ ਸਾਂਭ ਕੇ ਪੰਜਾਬ ਰੱਖਿਓ......ਘੁੱਦਾ

ਸਾਡੇ ਸਮੇਂ ਦੇ ਭਰਮ- ਭੁਲੇਖੇ ਤੇ ਰਿਵਾਜ

ਕੇਰਾਂ ਮੈਂ ਤੇ ਸਾਡੇ ਪਿੰਡ ਆਲੇ ਢਿੱਲੋਆਂ ਦਾ ਅਮਨਾ ਫਰੀਦਕੋਟੋਂ ਪਿੰਡ ਨੂੰ ਆਈ ਜਾਂਦੇ ਸੀ। ਮੈਨੂੰ ਮੇਦ ਆ 2009 ਦੀ ਗੱਲ ਆ ਏਹੇ। ਪਿੰਡ ਆਲੀ ਮਿੰਨੀ ਬੱਸ ਦੀ ਪਿਛਲੀ ਬਾਰੀ ਨੇੜਲੀਆਂ ਸੀਟਾਂ ਤੇ ਕਈ ਬਜ਼ੁਰਗ ਬੈਠੇ ਸੀ। ਉਹਨ੍ਹਾਂ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਅੱਧਖੜ ਉਮਰ ਦਾ ਪੜ੍ਹਿਆ ਲਿਖਿਆ ਬੰਦਾ ਬੈਠਾ ਸੀ। ਸੱਜੀ ਬਾਂਹ ਤੇ ਝੋਲਾ ਟੰਗੀ ਕਨੈਟਰ ਟਿਕਟਾਂ ਤੋਂ ਵੇਹਲਾ ਹੋਕੇ ਬਾਰੀ ਲਿਵੇ ਜਰਦਾ ਮਲਣ ਲਾਗਿਆ।  ਬਾਬੇਆਂ ਨੇ ਵਿਆਹਾਂ ਤੇ ਹੁੰਦੇ ਰਸਮੋ ਰਿਵਾਜਾਂ ਦਾ ਮੁੱਦਾ ਛੇੜ ਲਿਆ। ਮੁੱਦਾ ਬੜਾ ਚੰਗਾ ਸੀ। ਮੈਂ ਤੇ ਅਮਨਾ ਵੀ 'ਤਾਹਾਂ ਪੈਪ ਨੂੰ ਹੱਥ ਪਾਕੇ ਲੋਟ ਹੋਕੇ ਖੜ੍ਹਗੇ। ਗੱਲਬਾਤ ਬੜੀ ਲੰਮੀ ਸੀ। ਸੰਖੇਪ 'ਚ ਦੱਸਦਾਂ । ਬਾਬਿਆਂ ਦੀ ਗੱਲ ਦਾ ਮੁੱਢ ਏਹ ਸੀ ਕਿ ਪੁਰਾਣੇ ਸਮੇਂ ਦੀਆਂ ਲੋੜਾਂ ਅੱਜ ਦੇ ਸਮੇਂ ਵਿੱਚ ਰੀਤੀ ਰਿਵਾਜ ਬਣਗੇ ਨੇ।

ਪੁਰਾਣੇ ਸਮੇਂ ਬਰਾਤਾਂ, ਜੰਝਾਂ ਨੂੰ ਰਾਹਾਂ 'ਚ ਘੇਰਕੇ ਡਾਕੂ ਲੁੱਟ ਖੋਹ ਕਰ ਲੈਂਦੇ ਸੀ। ਏਸੇ ਕਰਕੇ ਲਾੜੇ ਦੇ ਹੱਥ ਆਵਦੀ ਰੱਖਿਆ ਖਾਤਰ ਤਲਵਾਰ ਫੜ੍ਹਾਈ ਜਾਂਦੀ ਸੀ। ਤੇ ਜੇ ਕਿਤੇ ਮਾਰਧਾੜ 'ਚ ਲਾੜਾ ਮਾਰਿਆ ਜਾਂਦਾ ਤਾਂ ਕੁੜੀ ਨੂੰ ਸਰਬਾਲੇ ਨਾਲ ਤੋਰ ਦਿੱਤਾ ਜਾਂਦਾ ਸੀ। ਏਸ ਕਰਿਆ ਸਰਬਾਲਾ ਲਾੜੇ ਦਾ ਹਾਣੀ ਈ ਬਣਾਇਆ ਜਾਂਦਾ ਸੀ।
ਜਦੋਂ ਸਹੁਰੇ ਘਰ ਬਾਰਾਤ ਢੁਕਦੀ ਤਾਂ ਲਾਗੀ ਦਰਵਾਜ਼ੇ ਦੀਆਂ ਚੂਲਾਂ ਤੇ ਸਰੋਂ ਦਾ ਤੇਲ ਚੋਂਦਾ ਸੀ ਤਾਂਕਿ ਚਿਰਰਰ ਚਿਰਰ ਦੀ ਅਵਾਜ਼ ਨਾ ਆਵੇ।  ਬਰਾਤ ਦੀ ਵਾਪਸੀ ਵੇਲੇ ਕੁੜੀ ਦੀ ਮਾਂ ਗੱਡੇ ਦੇ ਲੱਕੜ ਆਲੇ ਪਹੀਆਂ ਤੇ ਪਾਣੀ ਪਾਉਦੀ ਕਿਓਕੇ ਪਾਣੀ ਪਾਏ ਤੋਂ ਲੱਕੜ ਦੇ ਟੈਰ ਫੁੱਲ ਜਾਂਦੇ ਨਾਲੇ ਚੀਕੂੰ ਚੀਕੂੰ ਦੀ ਵਾਜ਼ ਨਾ ਕਰਦੇ। ਅੱਜ ਕੱਲ੍ਹ ਡੱਕੇਆ ਮੁਲਖ ਡਸਟਰ ਦੇ ਟੈਰਾਂ ਤੇ ਈ ਪਾਣੀ ਪਾਈ ਜਾਂਦਾ ਹੁੰਦਾ । ਮੁੱਕਦੀ ਗੱਲ ਏਹ ਆ ਕਿ ਪੁਰਾਣੇ ਵੇਲੇ ਦੀਆਂ ਲੋੜਾਂ ਅੱਜ ਦੇ ਸਮੇਂ ਵਿੱਚ ਰੀਤੀ ਰਿਵਾਜ ਨੇ।

ਪੰਜਾਬ ਦੇ ਵਹਿਮਾਂ ਭਰਮਾਂ ਅਤੇ ਰੀਤ ਰਿਵਾਜਾਂ ਬਾਰੇ ਸਤਿਕਾਰਯੋਗ ਗਿਆਨੀ ਗੁਰਦਿੱਤ ਸਿੰਘ ਤੇ ਵਣਜਾਰਾ ਬੇਦੀ ਸਾਹਬ ਨੇ ਬੜਾ ਜਚਾ ਕੇ ਵਿਸਥਾਰ ਨਾਲ ਲਿਖਿਆ ਵਾ। ਓਪਰੋਕਤ ਦੋਵੇਂ ਸਿਰਮੌਰ ਲੇਖਕ ਬਾਈ ਹੁਣ ਦੁਨੀਆਂ ਨੂੰ ਫਤਹਿ ਬੁਲਾ ਗਏ ਨੇ । ਉਹਨ੍ਹਾਂ ਨੇ 1960 ਦੇ ਨੇੜੇ ਤੇੜੇ ਦੇ ਮਹੌਲ ਬਾਰੇ ਲਿਖਿਆ। ਅੱਜ ਦੇ ਸਮੇਂ ਓਸ ਸਮੇਂ ਦੇ ਮਹੌਲ ਨਾਲੋਂ ਚੋਖਾ ਫਰਕ ਹੋਣ ਕਰਕੇ ਲੋਕਾਂ ਦੇ ਕੁਝ ਕ ਸ਼ਗਨ ਵਿਹਾਰ ਤੇ ਵਿਸ਼ਵਾਸ ਵੀ ਬਦਲਗੇ ਨੇ। ਏਹੇ ਸਾਰਾ ਲੇਖ ਕਿਸੇ ਵਿਸ਼ਵਾਸ, ਵਹਿਮ ਭਰਮ ਦੇ ਖਿਲਾਫ ਜਾਂ ਹੱਕ ਵਿੱਚ ਨਹੀਂ , ਬਸ ਸੋਬਤ ਈ ਮੌਜੂਦਾ ਲੋਕ ਵਿਸ਼ਵਾਸਾਂ ਤੇ ਚਾਨਣਾ ਪਾਉਣ ਬਾਬਤ ਈ ਆ।

ਪਿੰਡਾਂ ਦਿਆਂ ਲੋਕਾਂ ਦਾ ਹਰਿੱਕ ਕੰਮ ਵਹਿਮਾਂ ਭਰਮਾਂ ਨਾਲ ਈ ਸ਼ੁਰੂ ਹੋਕੇ, ਅਣਦੇਖੇ ਰੱਬ ਦੀ ਓਟ ਨਾਲ ਆਪੇ ਬਣਾਏ ਵਿਸ਼ਵਾਸਾਂ ਨਾਲ ਈ ਖਤਮ ਹੁੰਦਾ। ਨਿੱਕੇ ਹੁੰਦਿਆਂ ਜਦੋਂ ਕਦੇ ਦੰਦ ਹਿਲਦਾ ਹੁੰਦਾ ਤਾਂ ਕਰੜਾ ਜਾ ਜੇਰਾ ਕਰਕੇ ਪੱਟ ਲੈਂਦੇ। ਜਦੋਂ ਪੱਟਿਆ ਦੰਦ ਬੇਬੇ ਮੂਹਰੇ ਜਾਕੇ ਪੇਸ਼ ਕਰਨਾ ਤਾਂ ਉਹਨਾਂ ਏਹੋ ਦੱਸਣਾ ,"ਪੁੱਤ ਦੰਦ ਸੂਰਜ ਨੂੰ ਦੇਦੇ, ਫੇਰ ਨਮਾਂ ਆਜੂਗਾ" । ਦੰਦ ਨੂੰ ਰੂੰ 'ਚ ਵਲ੍ਹੇਟ ਕੇ ਕੋਠੇ ਤੇ ਖੜ੍ਹਕੇ ਸੂਰਜ ਨੂੰ ਆਖਣਾ ," ਸੂਰਜਾ ਸੂਰਜਾ ਪੁਰਾਣਾ ਦੰਦ ਲੈਜਾ , ਤੇ ਨਮਾਂ ਦੰਦ ਦੇਜਾ" । ਕਿਆ ਵਿਸ਼ਵਾਸ ਸੀ ।

ਜਦੋੋਂ ਕਿਸੇ ਘਰੇ ਮੁੰਡਾ ਜੰਮਦਾ ਤਾਂ ਕਿਸੇ ਹੱਥ ਸਿਨਿਆਂ ਭੇਜ ਲਾਗੀ ਨੂੰ ਸੱਦਿਆ ਜਾਂਦਾ। ਸੂਤਰੀ ਨਾਲ ਗੰਢਾਂ ਦੇ ਦੇ ਨਿੰਮ ਬੂਹੇ ਵਿੱਚ ਬੰਨ੍ਹਿਆ ਜਾਂਦਾ, ਵਿੱਚ ਛਣਕਣੇ ਜਾਂ ਬੁਲਬਲੇ ਫਲਾਕੇ ਬੰਨ੍ਹੇ ਜਾਂਦੇ ਨੇ। ਨਾਲੇ ਤਾਂ ਮੁੰਡਾ ਜੰਮੇ ਦੀ ਨਿਸ਼ਾਨੀ , ਨਾਲੇ ਓਪਰੀਆਂ ਰੂਹਾਂ ਤੋਂ ਬਚਾਓ। ਸੁਨਿਆਰੀ ਕਾਲੇ ਧਾਗੇ 'ਚ ਘੁੰਗਰੂ ਪਰੋ ਕੇ ਤੜਾਗੀ ਬਣਾ ਕੇ ਨਿਆਣੇ ਦੇ ਲੱਕ ਨਾਲ ਬੰਨ੍ਹ ਜਾਂਦੀ। ਅਖੇ ਚੰਗੀ ਹੁੰਦੀ ਆ ਏਹਵੀ। ਕਈ ਲੋਕ ਹੁਣ ਵੀ ਦਸੀ , ਪੰਜੀ 'ਚ ਮੋਰੀ ਕਰਕੇ ਧਾਗਾ ਪਾਕੇ ਨਿਆਣੇ ਦੇ ਗਲ ਪਾ ਦੇਂਦੇ ਨੇ। ਜੇ ਕਿਸੇ ਘਰ ਮਸਾਂ ਮਸਾਂ ਮੁੰਡਾ ਹੋਇਆ ਹੋਵੇ ਤਾਂ ਸੱਤ ਵੱਖ ਵੱਖ ਜਾਤਾਂ ਦੇ ਘਰਾਂ ਤੋਂ ਪੈਸੇ ਕੱਠੇ ਕਰਕੇ ਮੁੰਡੇ ਦੇ ਕੰਨ ਨੱਤੀ ਪਾਈ ਜਾਂਦੀ ਆ।

ਜੇ ਕਦੇ ਘਰੇ ਸੱਪ ਦਿਸ ਜਾਂਦਾ ਮਾਤਾ ਹੋਣੀਂ ਹੱਟੀ ਤੋਂ ਸਵਾ ਰੁਪੈ ਦੀ ਸ਼ੱਕਰ ਮੰਗਾਕੇ ਵੰਡ ਦੇਂਦੀਆਂ ਨੇ। ਨਾਲੇ ਕੱਚੀ ਲੱਸੀ ਦਾ ਛਿੱਟਾ ਦਿੱਤਾ ਜਾਂਦਾ । ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਸੱਪ ਨੂੰ ਮਾਰਿਓ ਨਾ, ਨਹੀਂ ਤਾਂ ਸੱਪਣੀ ਵੈਰ ਪੈ ਜਾਂਦੀ ਆ ਬੰਦੇ ਦੇ। ਅਖੇ ਸੱਪ ਦੀਆਂ ਅੱਖਾਂ ਵਿੱਚ ਫੋਟੋ ਆ ਜਾਂਦੀ ਆ ਮਾਰਨ ਆਲੇ ਦੀ। ਖੌਣੀ ਸਹੁਰਾ ਕੇਹੜੇ ਲੈਂਜ਼ ਨਾਲ ਫੋਟੋ ਖਿੱਚਦਾ ਬੰਦੇ ਦੀ।
ਸੱਪ ਤੋਂ ਬਚਣ ਖਾਤਰ ਗੁੱਗਾ ਪੂਜਿਆ ਜਾਂਦਾ। ਆਟੇ ਦੇ ਸੱਪ ਬਣਾਏ ਜਾਂਦੇ ਨੇ । ਰੋਹੀ ਬੰਨੀਂ ਕਰੀਰਾਂ ਕੋਲ ਜਾਕੇ ਮੱਥਾ ਟੇਕਿਆ ਜਾਂਦਾ। ਸੇਵੀਆਂ ਬਣਾਕੇ ਸ਼ਗਨ ਵਿਹਾਰ ਜਾ ਕਰਦੀਆਂ ਬੀਬੀਆਂ।

ਹਾੜ੍ਹ ਸਾਉਣ ਮੀਂਹ ਦੀ ਕਿੱਲਤ ਹੋਣ ਤੇ ਗੁੱਡੀ ਫੂਕਦੇ ਨੇ ਲੋਕ। ਕੁੜੀਆਂ ਚਿੜੀਆਂ ਨਕਲੀ ਜਾ ਹਊ ਕਲਾਪ ਵੀ ਕਰਦੀਆਂ ਨੇ। ਸਾਡੇ ਹੁਣ ਵੀ ਰਬਾਜ ਹੈਗਾ । ਲੱਕੜਾਂ ਆਲੇ ਬੋਹੜ ਕੋਲ ਅਰਥੀ ਲਿਜਾਕੇ ਗੁੱਡੀ ਫੂਕੀ ਜਾਂਦੀ ਆ। ਨਿੱਕੇ ਹੁੰਦੇ ਅਸੀਂ ਬੋਹੜ ਦੀ ਦਾਹੜੀ ਨਾਲ ਝੂਟੇ ਲਈ ਜਾਂਦੇ ਤੇ ਬੀਬੀਆਂ ਗੁੱਡੀ ਫੂਕਦੀਆਂ। ਗੁਲਗਲਿਆਂ ਦੇ ਪੰਜ ਸੱਤ ਟੋਕਰੇ ਪਕਾਏ ਜਾਂਦੇ । ਅਸੀਂ ਤੇਲ ਆਲੇ ਗੁਲਗਲੇ ਜੇਬਾਂ 'ਚ ਪਾ ਲੈਂਦੇ ਤਾਂ ਲੀੜੇ ਥਿੰਦੇ ਹੋ ਜਾਂਦੇ, ਜੇਸ ਕਰਕੇ ਘਰੋਂ ਸਿਰੋਪੇ ਵੀ ਪੈਂਦੇ ਰਹੇ। ਏਹ ਖੌਣੀ ਕੀ ਵਰਤਾਰਾ ਹੁੰਦਾ ਸੀ, ਮੇਰੀ ਸੰਭਾਲਾ 'ਚ ਗੁੱਡੀ ਫੂਕਦਿਆਂ ਫੂਕਦਿਆਂ ਦੋ ਆਰੀ ਪੂਰਾ ਕਿਆਰੇ ਭਰ ਮੀਂਹ ਵਰ੍ਰਿਆ ਸੀ। ਕੁਦਰਤੀ ਹੀ ਸਹੀ, ਪਰ ਕਰੈਡਿਟ ਗੁੱਡੀ ਫੂਕਣ ਨੂੰ ਮਿਲ ਜਾਂਦਾ।

ਸੱਜਰ ਮਹਿੰ ਦੇ ਗਲ ਛਿੱਤਰ ਵੱਢਕੇ ਪਾਇਆ ਜਾਂਦਾ ਹੁਣ ਵੀ। ਜੇ ਕਿਸੇ ਡੰਗ ਮਹਿੰ ਨਾ ਮਿਲੇ ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਫਲਾਣੇ ਦੀ ਨਜ਼ਰ ਲਾਗੀ। ਫੇਰ ਪੰਡਤ ਤੋਂ ਪਾਣੀ ਕਰਾਕੇ ਮਹਿੰ ਦੇ ਪਿੰਡੇ ਤੇ ਛਿੱਟੇ ਮਾਰੇ ਜਾਂਦੇ । ਨਿੱਕੇ ਹੁੰਦੇ ਕਈ ਵੇਰਾਂ ਪੰਡਤ ਤੋਂ ਪਾਣੀ ਕਰਾਉਣ ਮੈਨੂੰ ਭੇਜਿਆ ਜਾਂਦਾ। ਗੱਦੀ ਤੇ ਬੈਠਾ ਪੰਡਤ ਮੰਤਰ ਪੜ੍ਹਕੇ ਪਾਣੀ ਆਲੇ ਡੋਲੂ 'ਚ ਫੂਕਾਂ ਮਾਰਦਾ। ਬੇਬੇ ਹੋਣੀ ਨਜ਼ਰ ਲੱਗਣ ਨੂੰ "ਪਸੂ ਟਪਾਰਿਆ ਗਿਆ" ਵੀ ਕਹਿੰਦੇ ਨੇ।
ਚੰਗੀ ਮਹਿੰ ਦੀ ਤਰੀਫ ਇਓ ਕੀਤੀ ਜਾਂਦੀ ,"ਪਰਧਾਨ ਮੱਝ ਤਾਂ ਫਲਾਣੇ ਦੀ ਆ ਜਰ, ਉੱਤੇ ਮੰਜਾ ਡਹਿੰਦਾ" । ਮੰਜਾ ਡਾਹਕੇ ਖੌਣੀ ਕੀ ਸੌਹਰੇਆਂ ਨੇ ਤਾਸ਼ ਖੇਡਣੀ ਹੁੰਦੀ ਆ ਉੱਤੇ ਬਹਿ ਕੇ । ਨਜ਼ਰ ਲਾਉਣ ਆਲੇ ਦੇ ਪੈਰ ਦੀ ਮਿੱਟੀ ਚਾਕੇ ਚੁੱਲ੍ਹੇ ਸਾੜੀ ਜਾਂਦੀ । ਮਿਰਚਾਂ ਆਲੇ ਟੂਣੇ ਦਾ ਪਤਾ ਈ ਆ ਸਾਰੇਆਂ ਨੂੰ।

ਕੇਰਾਂ ਚੌਥੀ 'ਚ ਪੜ੍ਹਦਿਆਂ ਮੇਰੀ ਸੱਜ ਲੱਤ ਤੇ ਪਿਲਕਰੇ ਜੇ ਹੋਗੇ ਸੀਗੇ। ਪਿਲਕਰਿਆਂ 'ਚ ਪਾਣੀ ਜਾ ਭਰਕੇ ਫਿੱਸ ਜਿਆ ਕਰਨ। ਹਰੇਕ ਆਖਿਆ ਕਰੇ ਪਰਧਾਨ ਕੀੜਾ ਛੂਹ ਗਿਆ । ਸੱਪ ਛੂਹਣ ਨੂੰ ਕੀੜਾ ਛੂਹਣਾ ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ। ਬੇਬੇ ਦੇ ਹੁਕਮ ਮੁਤਾਬਕ ਮੈਂ ਪਿੰਡ 'ਚ ਬਾਬੇ ਦਰਬਾਰੇ ਕੋਲੋਂ ਥੌਹਲਾ ਪਵਾਉਣ ਜਾਂਦਾ ਸੀ। ਅੱਕ ਦੀ ਡਾਹਣੀ ਨਾਲ ਬਾਬਾ ਥੱਲੇ ਬਹਿਕੇ ਥੌਹਲਾ ਪਾਇਆ ਕਰੇ। ਥੌਹਲਾ ਪਾਉਣ ਸਮੇਂ ਬਾਬਾ ਬਾਹਲੀਆਂ ਉਬਾਸੀਆਂ ਲੈਂਦਾ ਸੀ । ਵੱਧ ਉਬਾਸੀਆਂ ਆਉਣਾ ਏਸ ਗੱਲ ਦੀ ਪਕਿਆਈ ਹੁੰਦੀ ਸੀ ਬੀ ਹਾਂ ਸੱਚਿਓਂ ਸੱਪ ਛੂਹਿਆ ਏਹਦੇ ਤਾਂ। ਸ਼ੱਕਰ ਵੰਡਣ ਆਲਾ ਫਾਰਮੂਲਾ ਫੇਰ ਰਪੀਟ ਕੀਤਾ ਜਾਂਦਾ ਸੀ।

ਕੁਦਰਤੀ ਕਰੋਪੀ ਤੋਂ ਬਚਣ ਖਾਤਰ ਹੜਿੱਪਾ ਜਾਂ ਮੁਹਿੰਜਦੋੜੋ ਦੇ ਲੋਕ ਈ ਹੀਲਾ ਨਹੀਂ ਸਨ ਕਰਦੇ । ਮੇਰੇ ਪਿੰਡ ਘੁੱਦੇ ਦੇ ਲੋਕ ਵੀ ਕੁਦਰਤੀ ਕਰੋਪੀ ਤੋਂ ਬਚਣ ਖਾਤਰ ਮਿੰਨਤ ਤਰਲਾ ਕਰਦੇ ਨੇ। ਹਰੇਕ ਸਾਲ ਸਾਡੇ ਪਿੰਡੋਂ ਦਾਣਿਆਂ ਦੀ ਟਰੈਲੀ ਭਰਕੇ ਸਾਡੇ ਗੁਆਂਢੀ ਪਿੰਡ ਕੋਟਲੀ ਦੇ ਡੇਰੇ ਮੱਥਾ ਟੇਕਿਆ ਜਾਂਦਾ। ਦਹਾਕਿਆਂ ਪੁਰਾਣੀ ਇਹ ਮਿੱਥ ਆ ਲੋਕਾਂ ਦੀ ਕਿ ਕੋਟਲੀ ਮੱਥਾ ਟੇਕਣ ਨਾਲ ਪਿੰਡ ਦਾ ਗੜੇ ਕਾਕੜੇ ਤੋਂ ਬਚਾਅ ਹੋ ਜਾਂਦਾ।  ਕੇਰਾਂ ਮੈਨੂੰ ਯਾਦ ਆ ਸਾਡੀ ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਡੀ ਭੈਣ ਦਾ ਵਿਆਹ ਬੰਨ੍ਹਿਆ ਵਾ ਸੀ । ਰਾਤ ਨੂੰ ਚੰਗਾ ਮੀਂਹ ਪਿਆ ਤੇ ਵਾਹਵਾ ਗੜੇ ਡਿੱਗੇ। ਬਾਪੂ ਹੋਣਾਂ ਨੇ ਵੱਡੀ ਭੈਣ ਤੋਂ ਗੜ੍ਹੇ ਭੰਨਾਏ ਸੀਗੇ। ਏਹ ਮਿੱਥ ਆ ਲੋਕਾਂ ਦੀ ਕਿ ਜੇ ਜੇਠੀ ਧੀ ਗੜ੍ਹੇ ਭੰਨੇ ਤਾਂ ਗੜ੍ਹਾ ਕਾਕੜਾ ਰੁਕ ਜਾਂਦਾ।

ਬਿਜਲੀ ਕੜ੍ਹਕਦਿਆਂ ਮਾਮੇ ਭਾਣਜੇ ਨੂੰ ਕੱਠਿਆਂ ਨਹੀਂ ਬੈਠਣ ਦਿੱਤਾ ਜਾਂਦਾ। ਕੇਰਾਂ ਬਿਜਲੀ ਕੜ੍ਹਕਦਿਆਂ ਦਾਦੀ ਨੇ ਮੈਨੂੰ ਆਖਿਆ ਸੀ ਕਿ ਬਿਜਲੀ ਕੜਕਣ ਸਮੇਂ "ਧੰਨ ਬਾਬਾ ਫਰੀਦ " ਆਖਣਾ ਚਾਹੀਦਾ। ਪੁੱਛਣ ਤੇ ਦਾਦੀ ਨੇ ਦੱਸਿਆ ਸੀ ਕਿ ਇੱਕ ਆਰੀ ਬਾਬੇ ਫਰੀਦ ਨੇ ਅਸਮਾਨੀ ਬਿਜਲੀ ਨੂੰ ਤੌੜੇ 'ਚ ਕੈਦ ਕਰਕੇ ਸਿਰਹਾਣੇ ਰੱਖ ਲਿਆ ਸੀ। ਫੇਰ ਬਾਬੇ ਫਰੀਦ ਨੇ ਏਹ ਸ਼ਰਤ ਤੇ ਬਿਜਲੀ ਨੂੰ ਰਿਹਾਅ ਕੀਤਾ ਸੀ ਕਿ ਜਿੱਥੇ ਬਾਬੇ ਫਰੀਦ ਦਾ ਨੌਂ ਲਿਆ ਜਾਵੇਗਾ ਓਥੇ ਬਿਜਲੀ ਕਦੇ ਨਈਂ ਡਿੱਗੂਗੀ। ਨਿੱਕੇ ਦਿਮਾਗ 'ਚ ਏਹ ਗੱਲਾਂ ਬੜਾ ਘਰ ਕਰਦੀਆਂ ਸੀ।  ਕਿਆ ਕਹਾਣੀ ਆ , ਝੂਠ ਹੀ ਸਹੀ ਪਰ ਪਿਆਰਾ ਤਾਂ ਹੈ।

ਵਿਆਹਾਂ ਵੇਲੇ ਲਾਈ ਮਹਿੰਦੀ ਜੇਹੜੀ ਕੁੜੀ ਦੇ ਵੱਧ ਗੂਹੜੀ ਚੜ੍ਹੇ ਤਾਂ ਸਮਝਿਆ ਜਾਂਦਾ ਉਹਦਾ ਸੱਸ ਨਾਲ ਪਿਆਰ ਵਧੇਰੇ ਆ। ਏਮੇਂ ਜਿਮੇਂ ਚੁੱਲ੍ਹੇ ਮੂਹਰੇ ਬੈਠਿਆ ਜਿਸ ਬੰਨੀਂ ਧੂੰਆਂ ਆਵੇ ਉਹਨੂੰ ਵੀ ਸੱਸ ਦਾ ਪਿਆਰਾ ਸਮਝਿਆ ਜਾਂਦਾ। ਪੀੜ੍ਹੀ ਦਾ ਮੂਧਾ ਮਾਰਨਾ ਮਾੜਾ ਸਮਝਿਆ ਜਾਂਦਾ, ਅਖੇ ਇਓ ਕਰਕੇ ਪੀੜ੍ਹੀ ਮੂਧੀ ਵੱਜ ਜਾਂਦੀ ਆ ਮਲਬ ਕਿ ਅੱਗੇ ਅਣਸ ਵਿੱਚ ਵਾਧਾ ਨਈਂ ਹੁੰਦਾ। ਕਿਸੇ ਦੇ ਉੱਤੋਂ ਦੀ ਲੰਘਣਾ ਮਾੜਾ ਹੁੰਦਾ ਅਖੇ ਏਸ ਤਰਾਂ ਕਰਨ ਨਾਲ ਅਗਲੇ ਦਾ ਕੱਦ ਨਿੱਕਾ ਰਹਿ ਜਾਂਦਾ।  ਘਰੇ ਅਨਾਰ, ਬੋਹੜ , ਪਿੱਪਲ ਵਰਗੇ ਰੁੱਖਾਂ ਦਾ ਹੋਣਾ ਬੁਰਾ ਸਮਝਿਆ ਜਾਂਦਾ ਬੀ ਬੋਹੜ ਪਿੱਪਲ ਸਾਧ ਹੁੰਦੇ ਨੇ ਏਹੇ ਉਜਾੜ ਭਾਲਦੇ ਨੇ।  ਅਸਲ ਕਾਰਨ ਏਹ ਹੋ ਸਕਦਾ ਕਿ ਬੋਹੜ ਵਰਗੇ ਰੁੱਖ ਥਾ ਬਾਹਲੀ ਘੇਰਦੇ ਨੇ ਤਾਂ ਕਰਕੇ ਏਹਨਾਂ ਦਾ ਘਰੇ ਹੋਣਾ ਸੂਤ ਨਈਂ ਆਉਂਦਾ।

ਮਾਲਵੇ 'ਚ ਖਾਸ ਕਰ ਬਠਿੰਡੇ ਜਿਲ੍ਹੇ 'ਚ ਖੇਤਪਾਲ ਤੇ ਲਾਲਾਂ ਆਲੇ ਬਾਬੇ ਦੀ ਬੜੀ ਪੂਜਾ ਕਰੀ ਜਾਂਦੀ ਆ ਹੁਣ ਵੀ। ਸਾਡੇ ਬੜੇ ਲੋਕ ਗਰਮੀ ਦੀ ਰੁੱਤੇ ਰੋਟ ਪਕਾਉਂਦੇ ਨੇ। ਧਰਤੀ ਨੂੰ ਤਪਾ ਕੇ ਗੁੜ ਤੇ ਹੋਰ ਨਿੱਕ ਸੁੱਕ ਪਾਕੇ ਮੋਟਾ ਸਾਰਾ ਰੋਟ ਪਕਾਇਆ ਜਾਂਦਾ। ਰੋਟ ਪਕਾਉਣ ਆਲਾ ਘਰ ਆਂਢ ਗੁਆਂਢ 'ਚ ਸੱਦਾ ਦੇ ਜਾਂਦਾ। ਅਸੀਂ ਘਰੋਂ ਲਫਾਫਾ ਲੈ ਜਾਂਦੇ ਤੇ ਮੁੱਠੀ 'ਚ ਇੱਕ ਦੋ ਰੁਪੈ ਜਾਂ ਦੋ ਕ ਲੱਪ ਦਾਣੇ ਲੈ ਜਾਂਦੇ ਮੱਥਾ ਟੇਕਣ ਜੋਗਰੇ। ਮੈਂ ਕਦੇ ਮੱਥਾ ਨਹੀਂ ਟੇਕਿਆ ਸੀ ਪਰ ਰੋਟਾਂ ਦਾ ਲਿਫਾਫਾ ਜ਼ਰੂਰ ਭਰਕੇ ਲਿਆਈਦਾ ਸੀ। ਗਰਮੀ ਦੇ ਦੁਪੈਹਰਿਆਂ ਦੀ ਭੁੱਖ ਸ਼ਾਤ ਕਰਨ ਖਾਤਰ ਵਾਹਵਾ ਰੋਟ ਚੱਬੇ ਜਾਂਦੇ। ਏਹ ਰੋਟ ਲਾਲਾਂ ਆਲੇ ਬਾਬੇ ਅਤੇ ਮਲੇਰਕੋਟਲੇ ਆਲੇ ਬਾਬੇ ਨੂੰ ਖੁਸ਼ ਕਰਨ ਖਾਤਰ ਪਕਾਏ ਜਾਂਦੇ ਨੇ।

ਸਾਡੇ ਘਰਾਂ ਨੇੜਲੇ ਜੰਡ ਤੇ ਹਲੇ ਵੀ ਖੰਭਣੀਆਂ ਤੇ ਸੰਧੂਰ ਦਾ ਢੇਰ ਲੱਗਾ ਰਹਿੰਦਾ। ਬੀਬੀਆਂ ਖਾਣ ਚੀਜ਼ ਦਾ ਮੱਥਾ ਟੇਕ ਜਾਂਦੀਆਂ ਤੇ ਜਿਓ ਈ ਬੀਬੀਆਂ ਦੂਜੇ ਪਾਸੇ ਮੂੰਹ ਭਉਂਦੀਆਂ , ਕੁੱਤਿਆਂ ਜੋਗੀ ਚੰਗੀ ਖੁਰਾਕ ਜੰਡ ਦੇ ਮੁੱਡ ਨਾਲ ਪਈ ਹੁੰਦੀ ਆ। ਕੁੱਤਾ ਤਾਂ ਬੰਦੇ ਨੂੰ ਸਮਝਾਉਂਦਾ ਪਰ ਬੰਦਾ ਨਈਂ ਸਮਝਦਾ ਹਲੇ।

ਖੂਹ ਪੱਟਣ ਵੇਲੇ ਜਾਂ ਨਮਾਂ ਬੋਰ ਕਰਨ ਵੇਲੇ ਮਿਸਤਰੀ ਅੱਜ ਵੀ ਖਵਾਜੇ ਪੀਰ ਨੂੰ ਥਿਆਉਂਦੇ ਨੇ। ਵਿਆਹ ਸਮੇਂ ਕੜਾਹੀ ਚੜ੍ਹਾਉਣ ਵੇਲੇ ਅਤੇ ਨਮੇਂ ਮਕਾਨ ਦੀ ਨਿਓ ਧਰਨ ਵੇਲੇ ਵੀ ਏਹੋ ਜਾ ਸ਼ਗਨ ਵਿਹਾਰ ਕੀਤਾ ਜਾਂਦਾ। ਗੁੜ ਦੀ ਡਲੀ, ਸਰੋਂ ਦਾ ਤੇਲ ਤੇ ਜਰੀ ਕੁ ਹਲਦੀ, ਮੁੱਠ ਕ ਕਣਕ ਦੇ ਦਾਣੇ ਏਸ ਕੰਮ ਖਾਤਰ ਵਰਤੇ ਜਾਂਦੇ ਨੇ। ਮੱਥਾ ਟੇਕਕੇ ਗੁੜ ਵੰਡ ਦਿੱਤਾ ਜਾਂਦਾ ।

ਲੰਘੇ ਸਾਲ ਦੀ ਇੱਕੀ ਨਵੰਬਰ ਨੂੰ ਸਾਡੀ ਦਾਦੀ ਹੋਣੀ ਚਲ ਵਸੇ । ਸਸਕਾਰ ਤੋਂ ਤੀਏ ਦਿਨ ਫੁੱਲ ਚੁਗਣ ਦੀ ਰਸਮ ਸੀ। ਸਿਵੇ ਦੇ ਸਿਰ ਆਲੇ ਪਾਸੇ ਚਾਰ ਡੰਡੀਆਂ ਗੱਡਕੇ ਉੱਤੋਂ ਕੱਚਾ ਧਾਗਾ ਵਲੇਟਿਆ ਗਿਆ। ਚਾਰ ਖੁਸ਼ਕ ਰੋਟੀਆਂ ਰੱਖਕੇ ਉੱਤੇ ਚੌਲਾਂ ਦੇ ਦਾਣੇ ਤੇ ਗੁੜ ਦੀਆਂ ਚਾਰ ਭੇਲੀਆਂ ਰੱਖਤੀਆਂ । ਹਾਸੋ ਹੀਣਾ ਕੰਮ ਸੀ, ਕਿਓਕੇ ਸਾਡੀ ਦਾਦੀ ਨੇ ਸਾਰੀ ਉਮਰ ਐਨੀ ਮਾੜੀ ਰੋਟੀ ਨਈਂ ਖਾਧੀ ਸੀ। ਫੁੱਲ ਚੁਗਕੇ ਉੱਤੇ ਲੋਈ ਪਾਕੇ ਸਿਵਾ ਕੱਜਤਾ। ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਔਰਤ ਦੇ ਪੇਕਿਆਂ ਤੋਂ ਲਿਆਂਦੇ ਲੀੜੇ ਨਾਲ ਈ ਸਿਵਾ ਕੱਜਿਆ ਜਾਂਦਾ। ਮਰਕੇ ਵੀ ਪੇਕਿਆਂ ਤੋਂ ਆਸ ਦੀ ਆਸ ਰੱਖੀ ਜਾਂਦੀ ਆ ।

ਏਕਰਾਂ ਜੂਨ ਦੀਆਂ ਛੁੱਟੀਆਂ ਸਮੇਂ ਅਸੀਂ ਕਿੱਕਰਾਂ ਛਾਵੇਂ ਮੰਜੀ ਡਾਹੀ ਬੈਠੇ ਸੀ । ਓਦੋਂ ਜੇ ਬੀਬੀ ਦੀ ਜਾੜ੍ਹ ਵਾਹਵਾ ਦੁਖਦੀ ਸੀ। ਦੇਸੀ ਨੁਸਖਿਆਂ ਨੇ ਕੰਮ ਨਾ ਕੀਤਾ। ਕੋਲੋਂ ਲੰਘੇ ਜਾਂਦੇ ਜੋਗੀ ਨੂੰ ਰੋਕਕੇ ਸਾਰੀ ਮਰਜ਼ ਦੱਸੀ। ਜੋਗੀ ਤੇ ਕਹਿਣ ਤੇ ਮੈਂ ਘਰੋਂ ਨਟ ਬੋਲਟਾਂ ਆਲੇ ਡੱਬੇ 'ਚੋਂ ਮੇਖ ਚੁੱਕ ਲਿਆਇਆ । ਜੋਗੀ ਨੇ ਮੰਤਰ ਜਾ ਪੜ੍ਹਕੇ ਮੇਖ ਮੰਦਰਕੇ ਫੜ੍ਹਾਤੀ। ਜੋਗੀ ਦੇ ਦੱਸਣ ਮੁਤਾਬਕ ਮੇਖ ਕਿੱਕਰ 'ਚ ਗੱਡਤੀ ਜੀਹਨੂੰ ਜਾੜ੍ਹ ਠੇਕਣਾ ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ। ਦੋ ਚਹੁੰ ਦਿਨਾਂ ਬਾਅਦ ਸਬੱਬੀਂ ਦਰਦ ਠੀਕ ਹੋ ਗਿਆ ਤੇ ਬੇਬੇ ਦਾ ਜੋਗੀਆਂ ਤੇ ਯਕੀਨ ਹੋਰ ਪੱਕਾ ਹੋ ਗਿਆ।

ਸਾਡੇ ਐਥੇ ਛੱਪੜ ਦੇ ਨਾਲ ਮੜ੍ਹੀਆਂ ਬਣੀਆਂ ਵਈਆਂ ਨੇ। ਨਵੀਆਂ ਵਿਆਹੀਆਂ ਜੋੜੀਆਂ ਏਥੇ ਆਕੇ ਮਿੱਟੀ ਕੱਢਦੀਆਂ। ਦੋ ਕੁ ਮੁੱਠ ਮਿੱਟੀ ਕੱਢਕੇ ਸੈੜ ਤੇ ਕਰ ਦੇਂਦੇ ਨੇ। ਏਹਨੂੰ ਚੰਗਾ ਸ਼ਗਨ ਮੰਨਿਆ ਜਾਂਦਾ। ਪਰਾਰ ਨਰੇਗਾ ਆਲੇ ਮਜ਼ਦੂਰਾਂ ਨੇ ਸਾਰੇ ਛੱਪੜ ਦੀ ਮਿੱਟੀ ਕੱਢੀ ਸੀ। ਜੇ ਐਨੀ ਮਿੱਟ ਕੱਢਣ ਦੇ ਬਾਵਜੂਦ ਉਹਨ੍ਹਾਂ ਦਾ ਕੋਈ ਭਲਾ ਨਈਂ ਹੋਇਆ ਤਾਂ ਦੋ ਕੁ ਲੱਪ ਮਿੱਟੀ ਕੱਢਣ ਵਾਲੇਆਂ ਦਾ ਭਲਾ ਕਿਮੇਂ ਹੋ ਸਕਦਾ?
ਏਹ ਭੇਦ ਮੈਨੂੰ ਸਮਝ ਨਈਂ ਆਇਆ।

ਸਾਡੇ ਘਰੇ ਕਰੂਏ ਦੇ ਵਰਤ ਰੱਖਣ ਦਾ ਰਿਵਾਜ ਮੁੱਢਾਂ ਤੋਂ ਈ ਹੈਨੀ। ਪਰ ਜਦੋਂ ਦੀਵੇ ਦੇਣ ਆਲੀ ਬੇਬੇ ਘਰੇ ਆਉਂਦੀ ਆ ਤਾਂ ਉਹ ਕਰੂਏ ਦੀਆਂ ਠੂਠੀਆਂ ਵੀ ਦੇ ਜਾਂਦੀ ਆ। ਦੀਵੇ ਤੇ ਕਰੂਏ ਦੀਆਂ ਠੂ੍ਠੀਆਂ ਵੱਟੇ ਉਹਨੂੰ ਦਾਣੇ ਪਾਏ ਜਾਂਦੇ ਨੇ। ਦੀਵਾਲੀ ਆਲੇ ਦਿਨ ਲੋਕ ਆਵਦੇ ਜਵਾਕਾਂ ਨੂੰ ਬਾਬਾ ਆਖ ਕੇ ਰੋਟੀ ਖਵਾਉਂਦੇ ਨੇ ਨਾਲੇ ਨਮੇਂ ਲੀੜੇ ਸਮਾਕੇ ਦਿੱਤੇ ਜਾਂਦੇ ਨੇ ਬਾਬਿਆਂ ਦੇ ਨੌਗੇ ਦੇ। ਸਾਡੀ ਇੱਕ ਗੁਆਂਢਣ ਬੇਬੇ ਸਬ੍ਹਾਤ ਦੇ ਆਲੇ 'ਚ ਗਿੱਦੜਪੀੜੀ ਰੱਖਦੀ ਆ ਹਲੇ ਵੀ। ਦੀਵਾਲੀ ਆਲੇ ਦਿਨ ਵੱਡੇ ਦੀਵੇ 'ਚ ਗਿੱਦੜਪੀੜੀ , ਵੜੇਵੇਂ ਤੇ ਸਰੋਂ ਦਾ ਤੇਲ ਪਾਕੇ ਕੌਲੇ ਤੇ ਰੱਖਕੇ ਬਾਲਿਆ ਜਾਂਦਾ। ਗਿੱਦੜਪੀੜੀ ਵੱਡੇ ਤੜਕੇ ਤੱਕ ਬਲਦੀ ਰਹਿੰਦੀ ਆ, ਜੇਹਨੂੰ ਚੰਗਾ ਮੰਨਿਆ ਜਾਦਾਂ।

ਏਹੋ ਜੇ ਨਿੱਕੇ ਨਿੱਕੇ ਵਹਿਮ ਭਰਮ ਹਰੇਕ ਸੱਭਿਆਚਾਰ 'ਚ ਲਾਜ਼ਮੀ ਹੁੰਦੇ ਨੇ। ਲੋਕਾਂ ਦੇ ਜੀਵਨ ਦੀ ਹਰੇਕ ਘਟਨਾ ਏਹਨਾਂ ਨਾਲ ਅੰਦਰੋਂ ਜੁੜੀ ਵਈ ਹੁੰਦੀ ਆ। ਸਭ ਤੋਂ ਖਾਸ ਗੱਲ ਕਿਸੇ ਸੱਭਿਆਚਾਰ ਦੇ ਰੀਤੀ ਰਿਵਾਜਾਂ, ਅਖਾਣਾਂ, ਲੋਕ - ਤੱਥਾਂ ਨੂੰ ਸਾਭ ਕੇ ਰੱਖਣ ਅਤੇ ਅਗਲੀ ਪੀੜ੍ਹੀ ਤੱਕ ਪਹੁੰਚਾਉਣ ਵਿੱਚ ਮਰਦਾਂ ਮੁਕਾਬਲੇ ਬੀਬੀਆਂ ਵੱਡਾ ਹਿੱਸਾ ਪਾਉਂਦੀਆਂ ਨੇ। ਬਾਬੇਆਂ ਦੀ ਵਰੋਸਾਈ ਪੰਜਾਬ ਦੀ ਧਰਤੀ ਤੇ ਮੁੱਢਾਂ ਤੋਂ ਤੁਰੇ ਆਉਂਦੇ ਇਹ ਭਰਮ ਭੁਲੇਖੇ ਖੌਣੀ ਕਦ ਤੱਕ ਜਾਰੀ ਰਹਿਣ। ਜੇ ਨਿੱਕੇ ਨਿੱਕੇ ਵਹਿਮ ਪਾਲਕੇ ਬੇਬੇ ਹੋਣਾਂ ਨੂੰ ਮਾਨਸਿਕ ਤ੍ਰਿਪਤੀ ਮਿਲਦੀ ਆ ਤਾਂ ਏਹਤੋਂ ਸਸਤਾ ਸੌਦਾ ਕੋਈ ਨਈਂ। ਸਰਬੰਸਦਾਨੀ ਠੰਢ ਵਰਤਾਈਂ।
                                                                                                               

                                                                                                                ਅੰਮ੍ਰਿਤ ਪਾਲ ਸਿੰਘ
                                                                                                                ਪਿੰਡ ਤੇ ਡਾਕ- ਘੁੱਦਾ
                                                                                                               ਜਿਲ੍ਹਾ ਵਾ ਤਹਿ- ਬਠਿੰਡਾ

ਨਿੱਕੇ ਦਾ ਨੌਨ- ਮੈਡੀਕਲ

ਸਾਡੇ ਪਿੰਡ 'ਚ ਅੱਬਲ ਮੇਂ ਤਾਂ ਮੁਲਖ ਦਸਮੀਂ 'ਚ ਈ ਰਟੈਰਮੈਂਟ ਲੈ ਜਾਂਦਾ ਜਾਂ ਬਿੱਚ ਬਿੱਚ ਕਈ ਬਾਹਲਾ ਜੋਰ ਮਾਰਕੇ ਅਾਰਟਸ ਨਾਲ ਬਾਰ੍ਹਮੀਂ ਕਰਗੇ ।
ਸਾਡੇ ਆਲਾ ਨਿੱਕਾ ਗਰਨੈਬ ਬੋਰੜ ਦੀ ਦਸਮੀਂ 'ਚ ਖਾਸੇ ਨੰਬਰ ਕੁਟ ਗਿਆ ਭਰਾਵਾ। ਸਾਡੇ ਫੁੱਫੜ ਅਰਗਿਆਂ ਨੇ ਤਾਏ ਨੂੰ ਸਲਾਹ ਦੇਤੀ ਬੀ "ਪਰਧਾਨ ਨਿੱਕਾ ਹਸ਼ਿਆਰ ਆ, ਨੌਨ ਮੈਡੀਕਲ ਰਖਾਦੇ ਗਿਆਰਮੀਂ ਬਾਰਮੀਂ 'ਚ"। ਚੱਕ ਚਕਾ ਕੇ ਨਿੱਕੇ ਦਾ ਨੌਨ ਮੈਡੀਕਲ 'ਚ ਦਾਖਲਾ ਭਰਾਤਾ ਤਾਏ ਅਰਗੇਆਂ ਨੇ। ਸਾਰੇ ਪਿੰਡ 'ਚ ਫੁੱਲ ਚਰਚਾ। ਸ਼ੈਹਰੋਂ ਕਤਾਬਾਂ ਲੈਤੀਆਂ ਸਾਡੇਆਲੇ ਨੂੰ ਨੌਂਨ ਮੈਡੀਕਲ ਦੀਆਂ। ਪਸੇਰੀ ਪਸੇਰੀ ਪੱਕੇ ਦੀ ਕਿਤਾਬ। ਭੂਗੋਲ ਪੜ੍ਹਨ ਆਲੀ ਜੰਤਾ ਨੇ ਪੈਹਲੀ ਆਰੀ ਫਿਜਿਕਸ, ਕਮੈਸਟਰੀ ਦਾ ਨਾਂ ਸੁਣਿਆ ਸੀਗਾ। ਨਿੱਕਾ ਸਕੂਲੋਂ ਆਕੇ ਮੰਜੇ ਤੇ ਲੱਤਾਂ ਪਸਾਰ ਕੇ ਝੋਲਾ ਖੋਲ੍ਹ ਕੇ ਪੜ੍ਹਨ ਬਹਿ ਜਿਆ ਕਰੇ। ਤਾਏ ਅਰਗੇ ਕੰਮ ਨੂੰ ਆਖਿਆ ਕਰਨ ਤਾਂ ਨਿੱਕਾ ਰੋਜ਼ ਈ ਅੱਗੋਂ ਕਹਿ ਦਿਆ ਕਰੇ, "ਨਹੀਂ ਤਾਇਆ ਨਮੈਰੀਕਲ ਕੱਢਣੇ ਆ"।
ਸਾਰੇ ਪਿੰਡ ਨੂੰ ਹਮਦਰਦੀ ਬੀ ਨਮੈਰੀਕਲ ਫਸਗੇ , ਹੁਣ ਨੀਂ ਨਿੱਕਲਦੇ। ਮੁਲਖ ਪਤਾ ਲੈਣ ਆਇਆ ਕਰੇ । ਇੱਕ ਦਿਨ ਤਾਇਆ ਕਹਿੰਦਾ ਨਿੱਕਿਆ ਨੀਰਾ ਕੁਤਰਨਾ, ਇੰਜਣ 'ਚ ਪਾਣੀ ਪਾਦੇ। ਨਿੱਕਾ ਕਹਿੰਦਾ ਨਹੀਂ ਤਾਇਆ "ਨਮੈਰੀਕਲ ਕੱਢਣੇ ਆ" । ਤਾਏ ਨੂੰ ਹਰਖ ਚੜ੍ਹ ਗਿਆ। ਟ੍ਰੈਕਟਰ ਬੈਕ ਕਰਕੇ ਨਿੱਕੇ ਦੇ ਮੰਜੇ ਨਾਲ ਲਾਲਿਆ। ਸੀਰੀ ਸਾਡਾ ਸੁਹਾਗੇ ਆਲੇ ਸੰਗਲ ਚੱਕੀ ਆਬੇ। ਤਾਇਆ ਕਹਿੰਦਾ ਨਿੱਕਿਆ ਪਾ ਟੋਚਣ ਖਿੱਚਕੇ ਨਮੈਰੀਕਲ ਕੱਢ ਦੇਨੇਂ ਆ, ਬਹੁਤ ਠਿੱਠ ਕੀਤਾ। ਆਅਅ ਕੀ ਦੋ ਸਿਆਣੇ ਬੰਦਿਆ ਨੇ ਤਾਏ ਨੂੰ ਸਮਝਾਇਆ ਬੀ ਸਵਾਲਾਂ ਨੂੰ ਨਮੈਰੀਕਲ ਕਹਿੰਦਾ ਏਹਤਾ। ਤਾਏ ਨੂੰ ਪਾਣੀ ਪੂਣੀ ਪਿਆ ਕੇ ਠੰਢਾ ਕਰਿਆ ਹਾਰਕੇ। ਸਾਡੇ ਆਲਾ ਸਲਫਿਊਰਕ ਐਸਡ ਦੇ ਫਾਰਮੂਲੇ ਅਰਗਾ ਮੂੰਹ ਕਰੀ ਖੜ੍ਹਾ ਸੈੜ ਤੇ। ਐਹੇ ਜੇ ਹੁੰਦੇ ਆ ਪਿੰਡਾਂ ਆਲ਼ੇ.....ਘੁੱਦਾ

ਬਾਜ਼ਾਂ ਆਲੇ ਨੇ

ਕਸ਼ਮੀਰ ਵੱਲੋਂ ਆਕੇ ਪੰਡਤ ਕਹਿੰਦੇ
ਬਚਾਲਾ ਬਾਬਾ ਹੁਣ ਕੋਈ ਵਾਹ ਨਈਂ
ਦਿੱਲੀ ਬੰਨੀਂ ਹੱਥੀਂ ਬਾਪ ਤੋਰਤਾ
ਕਹਿੰਦਾ ਹੈਗਾ ਮੈਂ ਕੋਈ ਪਰਵਾਹ ਨਈਂ
ਖੜਕਦੀਆਂ 'ਚ ਅੰਦਰ ਨੀਂ ਵੜਿਆ
ਖੰਡੇ ਖੜਕਾਏ ਸੀ ਖੰਡੇ
ਅੱਜ ਕੱਲ੍ਹ ਕਈ ਬਾਬੇ ਵੇਖੇ ਆ
ਪੀਂਦੇ ਨੇ ਹੋਟਲਾਂ ਤੇ ਠੰਢੇ
ਮੈਂ ਕਹਿੰਦਾ ਲੱਖ ਵਾਰੀ ਉੱਜੜਾਂ
ਪਰ ਜਿਓਦਾਂ ਚਾਹੀਦਾ ਪੰਥ
ਮੜ੍ਹੀਆਂ ਤੇ ਕਿਓਂ ਮੱਥੇ ਟੇਕੇ ਦੁਨੀਆਂ
ਛੱਡਕੇ ਹੁਣ ਗੁਰੂ ਗ੍ਰੰਥ
ਔਰੰਗਜ਼ੇਬ ਆਸ਼ੇ ਅੰਗੂ ਸੀ ਕੰਬਦਾ
ਪੜ੍ਹਕੇ ਜਫਰਨਾਮੇਆਂ ਨੂੰ
ਕਿੱਥੇ ਆ ਅਨੰਦਪੁਰ, ਕਿੱਥੇ ਆ ਪਟਨਾ
ਦੁਨੀਆਂ ਤਾਂਹੀ ਪੁੱਛੇ ਸਿਰਨਾਵੇਆਂ ਨੂੰ
ਚਿਲਮਾਂ ਨੀਂ ਪੀਤੀਆਂ , ਸਿਰ ਨਈਂ ਘੁੰਮਾਇਆ
'ਘੁੱਦਿਆ' ਹੋਕੇ ਨਸ਼ੇ 'ਚ ਧੁੱਤ
ਭਗਵੇਂ ਪਾਕੇ ਸੂਟੇ ਨਹੀਂ ਲਾਏ
ਬਾਜ਼ਾਂ ਆਲੇ ਨੇ ਪੁੱਤ ਵਾਰੇ ਸੀ ਪੁੱਤ

ਚਾਹ

ਸਿਆਣੇ ਦੱਸਦੇ ਨੇ ਬੀ ਅੰਗਰੇਜ਼ ਚੀਨੀ ਦੇ ਕੱਪ 'ਚ ਦੋ ਕ ਘੁੱਟਾਂ ਚਾਹ ਕੁਸ ਸੋਚਣ ਵੇਲੇ ਪੀਂਦੇ ਹੁੰਦੇ ਸੀਗੇ । ਚਾਹ ਪੀਣ ਵੇਲੇ ਵਾਹਵਾ ਪੀਨਕ ਜੀ ਲੱਗ ਜਾਂਦੀ ਆ। ਸੰਤਾਲੀ 'ਚ ਅੰਗਰੇਜ਼ ਬੱਗਗੇ।
ਓਦੋਂ ਬਾਅਦ ਸਾਡੇ ਮੁਲਖ ਨੇ ਚਾਹ ਪੀਣ ਖਾਤਰ ਬੱਠਲਾਂ ਬੱਠਲਾਂ ਜਿੱਡੇ ਕੌਲੇ ਚੱਕਲੇ। ਪੈਰ ਦੀ ਦਾਬ ਦੇਕੇ ਛਿਟੀਆਂ ਦਾ ਲੱਕ ਤੋੜਕੇ ਰੁੱਗ ਜਾ ਬਣਾਕੇ ਚੁੱਲ੍ਹੇ ਡਾਹ ਦੇਂਦੇ ਨੇ। ਅੱਗ ਬਾਲਕੇ ਪਤੀਲੇ 'ਚ ਦੋ ਸੇਰ ਪਾਣੀ ਕਾੜ੍ਹਕੇ ਅੱਧ ਪਾ ਪੱਕੀ ਪੱਤੀ ਠੋਕਕੇ ਵਿੱਚੇ ਪਾਈਆ ਪੱਕਾ ਗੁੜ ਪਾ ਦੇਂਦੇ ਨੇ ਕੜ੍ਹਦੇ ਪਾਣੀ 'ਚ। ਤੋਕੜ ਮਹਿੰ ਦਾ ਅੱਠ ਜ਼ੀਰੋ ਫੈਟ ਆਲਾ ਦੁੱਧ ਪਾਕੇ ਆਖਣਗੇ ਬਣਗੀ ਚਾਹ।
ਪਿੰਡਾਂ 'ਚ ਚਾਹ ਦਾ ਬੱਝਮਾਂ ਟੈਮ ਹੁੰਦਾ ਤੜਕੇ ਪੰਜ ਵਜੇ, ਫੇਰ ਰੋਟੀ ਮਗਰੋਂ ਗਿਆਰਾਂ ਆਲੀ ਚਾਹ ਫੇਰ ਦੋ ਆਲੀ, ਫੇਰ ਆਥਣੇ ਪੰਜ ਕ ਬਜੇ। ਜੇਹੜੇ ਮੇਰੇ ਅਰਗੇ ਦੀ ਘਰੇ ਪੁੱਛ ਪੜਤਾਲ ਨੀਂ ਹੁੰਦੀ ਉਹ ਬਾਰ 'ਚ ਖੜ੍ਹਾ ਨੰਘਦੇ ਟੱਪਦੇ ਨੂੰ ਦੂਰੋਂ ਈ ਬਾਂਹ ਖੜ੍ਹੀ ਕਰਕੇ ਪੁੱਛਦਾ," ਹੋਰ ਪਰਧਾਨ ਆਜਾ ਚਾਹ ਪਿਆਈਏ।
ਘਰੇ ਭਮਾਂ ਪਾਈਆ ਦੁੱਧ ਨਾ ਹੋਵੇ, ਪਰ ਆਪਣੇ ਲੋਕਾਂ ਦੀ ਖੁੱਲ੍ਹਦਿਲੀ ਆ। ਅੱਗੋਂ ਕੋਲ ਦੀ ਨੰਘਣ ਆਲਾ ਵੀ ਜਵਾਬ ਨਾਲ ਅਸੀਸ ਦੇਂਦਾ ," ਬੱਸ ਪਰਧਾਨ ਚਾਹ ਨੂੰ ਕੀ ਆ, ਮਾਅਰਾਜ ਬਾਹਲਾ ਦੇਵੇ"
ਭਮਾਂ ਕਿਸੇ ਦੇ ਸੱਥਰ ਵਿਛਿਆ ਹੋਵੇ, ਭਮਾਂ ਵਿਆਹ ਖੁਸ਼ੀ ਹੋਵੇ, ਆਉਣ ਆਲੇ ਹਰਿੱਕ ਬੰਦੇ ਨੂੰ ਪਹਿਲਾਂ ਆਉਣ ਸਾਰ ਚਾਹ ਲਾਜ਼ਮੀ ਪਿਆਈ ਜਾਂਦੀ ਆ।
ਘਰੇ ਮਿਲਣ ਆਏ ਬੰਦੇ ਨੂੰ ਜਿੰਨਾ ਚਿਰ ਚਾਹ ਨਾ ਪਿਆਈ ਜਵੇ, ਓਨਾਂ ਚਿਰ ਇਓ ਈਂ ਲੱਗਦਾ ਬੀ ਨਹੀਂ ਸੇਵਾ ਨੀਂ ਹੋਈ।
ਹੁਣ ਚਾਹ ਦੀ ਸੌਕਣ ਕੌਫੀ ਆਗੀ ਭਾਵੇਂ ਪਰ ਫਿਰ ਵੀ ਅੰਗਰੇਜ਼ਾਂ ਦੀ ਕਾਢ "ਚਾਹ" ਕੱਲੀ ਪੀਣ ਆਲੀ ਚੀਜ਼ ਈ ਨਹੀਂ, ਲੋਕਾਂ ਦਾ ਜੋੜਨ ਦਾ ਜਰੀਆ ਬਣੀ ਵਈ ਆ ਹੁਣ..ਗੌਰ ਕਰਿਓ....ਘੁੱਦਾ