ਹੈਦਰ

ਪਿਛਲੇ ਸਿਆਲਾਂ ਦੀ ਗੱਲ ਆ। ਸਾਡੇ ਪਿੰਡ ਕਿਸੇ ਦਾ ਪ੍ਰਾਹੁਣਾ ਆਇਆ ਬਾ ਸੀ ਤੇ ਉਹ 'ਚ ਜੰਮੂ ਕਸ਼ਮੀਰ ਬੰਨੀਂ CRPF 'ਚ ਡਿਔਟੀ ਤੇ ਸੀ। ਰਾਤੀਂ ਗੱਲੀਂ ਪੈਗੇ। ਫੌਜੀ ਨੇ ਦੱਸਿਆ ਕਹਿੰਦਾ ਬਾਈ ਜਦੋਂ ਫੌਜ ਕਿਸੇ ਅੱਤਬਾਦੀ ਨੂੰ ਮਾਰਦੀ ਆ ਤਾਂ ਅੱਧੇ ਹਥਿਆਰ ਲਕੋਕੇ ਅੱਧੇ ਮੀਡੀਏ 'ਚ ਪੇਸ਼ ਕਰ ਦਈ ਦੇ ਆ। ਤੇ ਜਦੋਂ ਖਾਧੀ ਪੀਤੀ 'ਚ ਆਮ ਬੰਦਾ ਮਰਜੇ ਫੇਰ ਬਾਕੀ ਹਥਿਆਰ ਲਾਸ਼ ਕੋਲ ਰੱਖਕੇ ਉਹਨੂੰ ਵੀ ਅੱਤਵਾਦੀ ਗਰਦਾਨ ਦਈਦਾ।
ਜੰਮੂ ਕਸ਼ਮੀਰ ਤੇ ਪੰਜਾਬ। ਹਾਲਾਤ ਦੋਹਾਂ ਦੇ ਇੱਕੇ ਜਿੱਕੇ ਰਹੇ ਨੇ। ਓਥੇ ਵੀ ਮੁਕਾਬਲੇ ਬਣੇ ਤੇ ਏਧਰ ਵੀ। ਰੰਡੀਆਂ ਜਨਾਨੀਆਂ ਤੇ ਯਤੀਮ ਜਵਾਕ ਦੋਹਾਂ ਰਾਜਾਂ 'ਚ ਨੇ।
ਅਨੁਰਾਗ ਸਿੰਘ ਹੋਣਾਂ "ਪੰਜਾਬ 1984 " ਬਣਾਈ ਸੀ। ਵਾਹਵਾ ਚੱਲੀ । ਤੇ ਹੁਣ ਭਾਰਦਵਾਜ ਹੋਣਾਂ ਕਸ਼ਮੀਰ ਦੇ ਇੰਨ ਬਿੰਨ ਹਾਲਾਤਾਂ ਨੂੰ ਪੇਸ਼ ਕਰਦੀ "ਹੈਦਰ" ਬਣਾਈ ਆ। ਕਾਬਲੇ ਗੌਰ ਆ ਹਿੰਦੀ ਮੀਡੀਏ ਨੇ ਹੈਦਰ ਨੂੰ ਬਾਹਲਾ ਪਰਮੋਟ ਨਹੀਂ ਕਰਿਆ।
Indian express ਤੇ Hindustan times ਦੀਆਂ ਸਾਈਟਾਂ ਤੇ ਵੇਖਿਓ ਬਹੁਗਿਣਤੀ ਲੋਕਾਂ ਨੇ ਫਿਲਮ ਨਿਰਮਾਤੇਆਂ ਨੂੰ ਗਾਹਲਾਂ ਕੱਢੀਆਂ । ਅਗਲਾ ਦੋ ਸਾਲ ਮਿਹਨਤ ਕਰਕੇ ਕਰੋੜਾਂ ਖਰਚਕੇ ਫਿਲਮ ਬਣਾਉਂਦਾ ਤੇ ਏਧਰ ਮੇਰੇ ਤੇਰੇ ਅਰਗਾ ਬੰਦਾ ਪੰਜਾਹਾਂ ਦਾ ਸੜਾ ਜਾ ਨੈੱਟ ਪੈਕ ਪਵਾਕੇ ਸਟੇਟਸ ਪਾਕੇ ਫਿਲਮ ਦੀ ਧੇਲਾ ਕਰ ਦੇਂਦਾ। ਡਾਇਰੈਕਸ਼ਨ, ਡਾਇਲੌਗ, ਗਾਣਾ ਗੱਪਾ, ਐਕਟਿੰਗ, ਸਟੋਰੀ ਕਿਸੇ ਪੱਖੋਂ ਕਮੀਂ ਨਹੀਂ ਫਿਲਮ 'ਚ। ਮੁਕੰਮਲ ਫਿਲਮ ਆ। ਜੇ ਫੌਹ ਪਿਆ ਤਾਂ "ਹੈਦਰ" ਲਾਜ਼ਮੀ ਵੇਖਿਓ। ਬਾਕੀ ਜੇ ਕੱਲੇ ਪੱਟ ਪੁੱਟ ਦੇਖਣੇ ਆ ਫੇਰ ਜੇਹੜੀ ਮਰਜ਼ੀ ਦੇਖਣ ਬਗਜਿਓ...ਘੁੱਦਾ

ਯਾਰਾਂ ਦਾ ਚੇਤਕ

1989 'ਚ ਤਾਏ ਅਰਗਿਆਂ ਨੇ ਫਰੀਦਕੋਟੋਂ ਜੈਂਸੀ 'ਚੋਂ ਨਮਾਂ ਚੇਤਕ ਕਢਾਇਆ ਸੀਗਾ । ਮਾੜੇ ਚੰਗੇ ਸਮਿਆਂ 'ਚ ਤਾਏ ਹੋਣਾਂ ਸਾਰਾ ਪੰਜਾਬ ਏਸੇ ਤੇ ਗਾਹਿਆ। ਹੁਣ ਏਹ ਸਕੂਟਰ ਮੇਰੇ ਕੋ ਹੁੰਦਾ। ਪਿੱਛੇ ਜੇ ਚੋਂਦੇ ਚੋਂਦੇ ਤਿੰਨ ਚਾਰ ਗੀਤ ਆਗੇ ਸਕੂਟਰਾਂ ਤੇ । ਸਾਡੇ ਨਾਲਦੇ ਪਿੰਡ ਆਲੇ ਕਹਿੰਦੇ ਤੇਰੇ ਸਕੂਟਰ ਨੂੰ ਰੰਗ ਕਰਾਉਣੇ ਆ। ਵਿੱਚੇ ਸਾਡੇ ਆਲਾ ਨਿੱਕਾ ਗਰਨੈਬ ਕਹਿੰਦਾ ਪਰਧਾਨ ਲੋਟ ਕਰਾ ਬਾਹਰ ਅੰਦਰ ਜਾਇਆ ਕਰਾਂਗੇ ਏਹਤੇ।
ਅਸੀਂ ਪਿੰਡ ਦੇ ਮਿਸਤਰੀ ਨਾ ਗੱਲ ਕਰਲੀ। ਮਿਸਤਰੀ ਕਹਿੰਦਾ ਪਰਧਾਨ ਇੰਜਣ ਦਾ ਪੱਚੀ ਕ ਸੌ ਲੱਗੂ ਬਾਕੀ ਐਬਰੇਜ ਵਧਾਉਣ ਖਾਤਰ ਕਾਰਬੋਰੇਟਰ ਪਾਮਾਂਗੇ, ਦੋ ਕ ਹਜ਼ਾਰ ਉਹਦਾ ਰੱਖ। ਚਾਰ ਕੁ ਹਜ਼ਾਰ 'ਚ ਗੱਲ ਨਿੱਬੜਗੀ। ਪੰਜ- ਸੱਤ ਦਿਨਾਂ ਬਾਅਦ ਸਕੂਟਰ ਲੋਟ ਕਰਕੇ ਮਿਸਤਰੀ ਨੇ ਸਾਢੇ ਛਿਆਲੀ ਸੌ ਦਾ ਬਿੱਲ ਬਣਾਤਾ ਪੱਟੂ ਨੇ। ਕਰ ਕਰਾ ਕੇ ਕਿਆਲੀ ਸੌ 'ਚ ਝੌਕਾਂ ਚੱਕਤਾ। ਸਕੂਟਰ ਲੋਟ ਨਾ ਹੋਇਆ ਭੈਦਣਾ। ਜਦੋਂ ਮੈਂ ਕੱਲਾ ਤੋਰਿਆ ਕਰਾਂ ਤਾਂ ਤੁਰਪੇ ਜੇ ਇੱਕ ਮਗਰਲੀ ਸ਼ੀਟ ਤੇ ਬੈਠੇ ਫੇਰ ਬੰਦ ਹੋਜੇ। ਮਿਸਤਰੀ ਅਣਜਾਣ ਸੀ । ਮਿਸਤਰੀ ਸਕੂਟਰ ਲੈਕੇ ਨਾਲਦੇ ਪਿੰਡ ਦੇ ਮਿਸਤਰੀ ਕੋਲ ਬਾਗਿਆ। ਉਹ ਮਿਸਤਰੀ ਸਕੂਟਰ ਲੋਟ ਕਰਕੇ ਟਰਾਈ ਲੈਣ ਲਾਗਿਆ। ਮੋੜਨ ਲੱਗੇ ਨੇ ਸਕੂਟਰ ਸਵਿੱਫਟ 'ਚ ਠੋਕਿਆ। ਮਿਸਤਰੀ ਦੀ ਢੂਈ ਹਿੱਲਗੀ, ਪੰਦਰਾਂ ਹਜ਼ਾਰ ਲਾਗਿਆ ਨਾਏ ਮਿਸਤਰੀ ਨੇ ਦਸ ਹਜ਼ਾਰ ਕਾਰ ਆਲੇ ਨੂੰ ਦਿੱਤਾ। ਸਕੂਟਰ ਮੇਰਾ ਮੁਖਤ 'ਚ ਭੰਨਤਾ ਪਤਿਓਹਰਿਆਂ ਨੇ। ਹੁਣ ਜਾਰਾਂ ਦਾ ਸਕੂਟਰ ਮਿਸਤਰੀ ਘਰੇ ਕੰਧ ਬੰਨੀਂ ਮੂੰਹ ਕਰੀ ਖੜ੍ਹਾ ਰੁੱਸੀ ਬਹੂ ਅੰਨੂ। ਫਿਲਹਾਲ ਤਬਲਿਆਂ ਦਾ ਮੁੱਲ ਤੌੜਿਆਂ ਤੇ ਲਾਗਿਆ.....ਘੁੱਦਾ

ਕਲਾਕਾਰੀ ਤੇ ਮਜ਼ਬੂਰੀ

ਥੋੜ੍ਹੇ ਕ ਦਿਨ ਪਹਿਲਾਂ ਕਿਸੇ ਰਸਾਲੇ 'ਚ ਕਾਮੇਡੀਅਨ ਰਾਣੇ ਰਣਬੀਰ ਦਾ ਲੇਖ ਪੜ੍ਹਿਆ ਸੀਗਾ। ਰਾਣੇ ਨੇ ਕਿਸੇ ਦੱਖਣੀ ਫਿਲਮ ਦਾ ਹਾਂਪੱਖੀ ਰੀਵਿਊ ਲਿਖਕੇ ਦੱਸਿਆ ਬਾ ਸੀ ਕਿ ਪੰਜਾਬ ਕੋਲ ਵੀ ਨਾਨਕ ਸਿੰਘ ਹੋਣਾਂ ਦੀਆਂ ਐਹੇ ਜੀਆਂ ਕਹਾਣੀਆਂ ਹੈਗੀਆਂ ਨੇ ਜੇਹਨਾਂ ਤੇ ਸਿਰਾ ਫਿਲਮਾਂ ਬਣ ਸਕਦੀਆਂ। ਫੋਨ ਲਾਲਿਆ, ਮਖਾ ਵੱਡੇ ਬਾਈ ਪੰਜਾਬੀ ਆਲੇ ਚੱਜਦੀਆਂ ਫਿਲਮਾਂ ਬਣਾਉਂਦੇ ਕਾਹਤੋਂ ਨੀਂ? ਰਾਣੇ ਹੋਣੀਂ ਕਹਿੰਦੇ ਕੋਈ ਪਰੋਡਿਊਸਰ ਐਹੇ ਜੀ ਚੰਗੀ ਫਿਲਮ ਬਣਾਉਣ ਦਾ ਰਿਸਕ ਨਹੀਂ ਲੈਂਦਾ ਬੀ ਕਿਤੇ ਊਂ ਨਾ ਜੁੱਲੀਆਂ ਵਿਕ ਜਾਣ। ਗੱਲ ਵੀ ਠੀਕ ਆ।
ਪੈਸੇ ਕਮਾਉਣ ਖਾਤਰ ਕਾਕੜੇ ਹੋਣਾਂ ਨੂੰ ਵੀ ਲਿਖਣਾ ਪੈਂਦਾ 'ਤੇਰਾ ਜਾਂਦਾ ਤਿਲਕਦਾ ਪੈਰ ਕੁੜੇ ਮੁੜੇ ਚੱਕਣ ਨੂੰ ਤਿਆਰ ਖੜ੍ਹੇ ਆ'। ਤੇ ਦੂਜੇ ਪਾਸੇ ਰਾਜ ਕਾਕੜੇ ਹੋਣੀਂ ਰਿਸਕ ਲੈਕੇ 'ਕੌਮ ਦੇ ਹੀਰੇ' ਅਰਗੀਆਂ ਫਿਲਮਾਂ ਬਣਾਉਂਦੇ ਆ ਬਚਾਰੇ।
ਜੈਜੀ ਬੈਂਸਲ ਅਰਗੇ ਦੁਮਾਲੇ ਬੰਨ੍ਹਕੇ ਗਾਣੇ ਗਾਉਂਦੇ ਰਹੇ ਆ,"ਸੱਚੀ ਸੁੱਚੀ ਬਾਣੀ ਬਾਬੇ ਨਾਨਕ ਦੀ"। ਤੇ ਜਦੋਂ ਧਰਮਕੀ ਗੀਤਾਂ ਨਾਲ ਰੋਟੀ ਟੁੱਕ ਨਹੀਂ ਪੂਰਾ ਪੈਂਦਾ ਫੇਰ ਜੂਜੇ ਵੀ ਗਾਉਣੇ ਪੈਂਦੇ ਆ 'ਮਿਤਰਾਂ ਦੇ ਬੂਟੇ' ਅਰਗੇ। ਕੱਲੇ ਸਿਆਣਫਪੁਣੇ ਨਾਲ ਢਿੱਡ ਨੀਂ ਭਰਦਾ ਜਰ।
ਮਾਵਾਂ ਭੈਣਾਂ ਦੇ ਗੀਤ ਗਾਉਣ ਆਲੇ ਪਾਲੀ ਦੇਤਆਲੀਏ ਅਰਗੇ ਮੂਤ ਦੀ ਝੱਗ ਅੰਗੂ ਬਹਿਗੇ, ਰੜਕੇ ਆ ਕਦੇ? ਭੱਠੇਆਂ ਤੇ ਇਟਾਂ ਢੋਣ ਆਲੇ ਆਸ਼ਿਆਂ ਤੋਂ ਲੈਕੇ ਕੁੱਲ ਵੋਲਵੋ ਬੱਸਾਂ ਤੀਕ ਆਹੀ ਗਾਣਾ ਵੱਜਦਾ ਹੁਣ। ਮੋਟੀ ਜੀ ਗੱਲ ਆ ਜਰ ਹੈਸੇ ਗਾਣੇ ਦੇ ਯੂ ਟਿਊਬ ਤੇ ਕਈ ਲੱਖ ਰੀਵਿਊ ਨੇ, ਥੋਡੇ ਭਾਅ ਦੀ ਜਿੰਬਾਵੇ ਆਲਿਆਂ ਨੇ ਸੁਣਿਆ ਹੋਊ, ਆਹੀ ਪੰਜਾਬੀ ਮੁਲਖ ਈ ਸੁਣਦਾ ਏਹੋ ਜੇ ਗਾਣਿਆਂ ਨੂੰ।
ਜਿੰਨਾ ਚਿੱਕਰ ਸਾਡੇ ਮੁਲਖ ਦਾ ਗੀਤਾਂ ਦਾ ਟੇਸਟ ਚੇਂਜ ਨਹੀਂ ਹੁੰਦਾ, ਓਨਾ ਚਿਰ ਆਹੀ ਚੱਕ ਧਰ ਆਲੇ ਗਾਣੇ ਕੱਢਣਗੇ ਅਗਲੇ।
ਬਾਕੀ ਸਿਰੇ ਗੈਕਾਂ ਕਲਾਕਾਰਾਂ ਨੂੰ ਗਾਲ੍ਹਾਂ ਕੱਢਣ ਦਾ ਕੀ ਦਮ ਆ ਏਹਨਾਂ ਦੀ ਤਾਂ ਓਹੀ ਗੱਲ ਆ, "ਮਾਰ ਵੇ ਜੱਟਾ ਮਾਰ ਮੇਰੀ ਸੁੱਥਣ ਦਾ ਘੱਟਾ ਝਾੜ".....ਘੁੱਦਾ

ਦੀਵਾਲੀ

ਨਿੱਕੇ ਹੁੰਦਿਆਂ ਮੈਂ ਤੇ ਬਾਪੂ ਹੁਣੀਂ ਹਰਿੱਕ ਸਾਲ ਦੀਵਾਲੀ ਤੋਂ ਦੋ ਤਿੰਨ ਦਿਨ ਪਹਿਲਾਂ ਸ਼ੈਹਰ ਜਾਦੇਂ ਤੇ ਕੇਲੇ , ਸਿਓ ਤੇ ਹੋਰ ਅਲਮੇ ਸ਼ਲਮੇਂ ਦੇ ਦੋ ਤਿੰਨ ਡੱਬੇ ਲਿਆਕੇ ਫਰਿੱਜ 'ਚ ਰੱਖ ਦੇਂਦੇ।ਨਾਲੇ ਚਾਅ ਨਾਲ ਕੁੱਕੜ ਭੜਾਕਿਆਂ ਤੋਂ ਲੈਕੇ ਸੁੱਬੀ ਬੰਬ ਤੀਕ ਕੁੱਲ ਭੜਾਕਿਆਂ ਦਾ ਲਫਾਫਾ ਭਰ ਲਿਆਉਂਦੇ। ਤੜਕੇ ਉੱਠਕੇ ਬੇਬੇ ਹੋਣੀਂ ਬੱਠਲ 'ਚ ਦੀਵੇ ਭਿਓਂ ਦਿੰਦੀਆ। ਆਥਣੇ ਜੇ ਨਾਏ ਤਾਂ ਦੀਵੇਆਂ ਜੋਗੀਆਂ ਬੱਤੀਆਂ ਵੱਟੀ ਜਾਂਦੀਆਂ ਨਾਏ ਸਾਨੂੰ ਆਖਦੀਆਂ,"ਵੇ ਜਵਾਕੋ ਬੰਦੇ ਬਣਜੋ, ਪਿਛਲੀ ਦੀਵਾਲੀ ਜਗਰਾਵਾਂ ਆਲੇ ਪ੍ਰੀਤੇ ਦੇ ਮੁੰਡੇ ਦੀ ਅੱਖ ਨਿੱਕਲਗੀ ਸੀ ਭੜਾਕਾ ਵੱਜਕੇ, ਪੱਥਰ ਦਾ ਡੇਲਾ ਪਿਐ ਵਚਾਰੇ ਦੇ"। ਝਿੜਕ 'ਚ ਹਦਾਇਤ ਰਲੀ ਹੁੰਦੀ।
ਆਥਣੇ ਪਿੰਡ ਦੀਆਂ ਬੁੜ੍ਹੀਆਂ ਥਾਲ 'ਚ ਦੋ ਦੀਵੇ ਤੇ ਨਾਲ ਦੋ ਬੁੱਕ ਦਾਣੇ ਪਾਕੇ, ੳੁੱਤੋਂ ਕਰੋਸ਼ੀਏ ਦੇ ਬੁਣੇ ਰੁਮਾਲ ਨਾਲ ਕੱਜਕੇ ਬਾਬੇ ਘੁੱਦੇ ਦੀ ਸਮਾਧ ਤੇ ਦੀਵੇ ਜਗਾਉਣ ਆਉਂਦੀਆਂ। ਅਸੀਂ ਪਾਥੀਆਂ ਮੂਧੀਆਂ ਮਾਰਕੇ ਉਤੇ ਦੀਵੇ ਜਗਾਕੇ ਛੱਪੜ 'ਚ ਤਾਰਦੇ ਰਹਿੰਦੇ। ਹਵਾ ਨਾਲ ਪਾਥੀਆਂ ਛੱਪੜ 'ਚ ਤਰਦੀਆਂ ਫਿਰਦੀਆਂ।
ਦੀਵੇ ਲਾਉਣ ਦਾ ਵੀ ਤਰੀਕਾ ਹੁੰਦਾ। ਇੱਕ ਦੀਵਾ ਖੇਤ ਮਟੀ ਤੇ , ਇੱਕ ਰੂੜ੍ਹੀ ਤੇ, ਦੋੋ ਦੀਵੇ ਬੂਹੇ ਦੇ ਦੋਹੇਂ ਕੌਲਿਆਂ ਤੇ ਬਣੇ ਆਲਿਆਂ 'ਚ ਜਗਾਏ ਜਾਂਦੇ। ਬਾਕੀ ਪਸੂਆਂ ਆਲੇ ਛੱਤੜਿਆਂ ਤੋਂ ਲੈਕੇ ਵਸੋਂ ਆਲੇ ਕੋਠਿਆਂ ਦੇ ਬਨੇਰਿਆਂ ਤੀਕ ਦੀਵੇ ਰੱਖੇ ਹੁੰਦੇ। ਗਿੱਦੜਪੀੜ੍ਹੀ ਤੇ ਵੜੇਮੇਂ ਪਾਕੇ ਮਸਾਲ ਬਾਲਕੇ ਕੌਲੇ ਤੇ ਧਰਦੇ। ਬਾਂਸ ਪੌੜੀ ਲਾਕੇ ਚੁਬਾਰੇ ਚੜ੍ਹਕੇ ਵੇਖਦੇ ਤਾਂ ਸਿਕਲੀਗਰ ਜਨਾਨੀ ਦੀ ਚੁੰਨੀ ਅੰਗੂ ਸਾਰਾ ਪਿੰਡ ਜਗਮਗ ਜਗਮਗ ਕਰਦਾ ਦੀਂਹਦਾ। ਏਸ ਗੱਲ ਦੀ ਕੋਈ ਜ਼ਿਰਿਆ ਨਈਂ ਕਰਦਾ ਸੀ ਬੀ ਦੀਵਾਲੀ ਕਾਹਤੋਂ ਮਨਾਈ ਜਾਂਦੀ ਆ। ਪਿੰਡਾਂ 'ਚ ਭਾਈਵਾਲੀ ਹਜੇ ਵੀ ਕਾਇਮ ਆ, ਜੇ ਕਿਸੇ ਦਾ ਸਕਾ ਸੋਧਰਾ ਮਰਿਆ ਹੋਵੇ ਤਾਂ ਸ਼ਰੀਕੇ ਦਾ ਕੋਈ ਘਰ ਦੀਵਾ ਨਈਂ ਲਾਉਂਦਾ।
ਸਮਾਂ ਬਦਲ ਗਿਆ, ਹਰਿੱਕ ਚੇਹਰੇ ਤੇ ਪਲੱਤਣਾਂ ਫਿਰਗੀਆਂ, ਬੁੱਲ੍ਹਾਂ ਤੇ ਸਿੱਕਰੀਆਂ ਜੰਮਗੀਆਂ, ਨੰਘਦਾ ਟੱਪਦਾ ਬੰਦਾ ਸੈਕਲ ਰੋਕਕੇ ਦੂਜੇ ਨੂੰ ਪੁੱਛਦਾ ,"ਹੋਰ ਪਰਧਾਨ ਕੀ ਕਹਿੰਦੀ ਆ ਦੀਵਾਲੀ?"। ਅੱਗੋਂ ਜਵਾਬ ਆਉਂਦਾ ,"ਕੁਸ ਨੀਂ ਜਰ ਖੁਸ਼ਕ ਜੀ ਆ ਦੀਵਾਲੀ ਸੌਹਰੀ"।
ਚਾਈਨਾ ਮੇਡ ਲੜੀਆਂ ਨੇ ਕੰਧਾਂ ਘਰਾਂ ਤੇ ਤਾਂ ਚਾਨਣ ਕਰਤਾ ਪਰ ਕਾਲਜਿਆਂ 'ਚ ਨੇਹਰਾ ਬੈਠਾ। ਸਰਬੰਸਦਾਨੀ ਠੰਢ ਵਰਤਾਈਂ। ਹੈਪੀ ਦੀਵਾਲੀਆਂ ਸਾਰਿਆਂ ਨੂੰ.....ਘੁੱਦਾ

ਕਵੀਸ਼ਰੀ

ਸਾਡੇ ਵੱਡੇ ਵਡੇਰੇ ਬਾਪੂ ਸਿਰਦਾਰ ਤਾਰਾ ਸਿੰਘ ਜੀ ਮੁਗਲਾਂ ਨਾਲ ਖੈਸਰਲੀਆਂ ਲੜਾਈਆਂ ਲੜਦੇ "ਵਾਂ" ਪਿੰਡ ਵਿਖੇ 1725 ਨੂੰ ਸ਼ਹੀਦ ਹੋਗੇ ਸੀ।
"ਵਾਂ" ਪਿੰਡ ਖੇਮਕਰਨ ਤੇ ਝਬਾਲ ਲਿਵੇ ਬਾਡਰ ਏਰੀਏ 'ਚ ਪੈਂਦਾ। ਉਹਨਾਂ ਦੀ ਯਾਦ ਨੂੰ ਚੇਤਿਆਂ 'ਚ ਤਾਜ਼ਾ ਰੱਖਣ ਖਾਤਰ ਹਰਿੱਕ ਸਾਲ ਮਾਘੀ ਨੂੰ ਵਾਂ ਪਿੰਡ 'ਚ ਤਕੜਾ ਮੇਲਾ ਭਰਦਾ, ਤੇ ਲੱਗਦੀ ਵਾਹ ਅਸੀਂ ਲਾਜ਼ਮੀ ਜਾਈਦਾ।
ਦੋ ਤਿੰਨ ਦਿਨ ਕਵੀਸ਼ਰੀਆਂ ਸੁਣੀਂਦੀਆਂ। ਕਸ਼ਮੀਰੀ ਰਾਸ਼ਿਆਂ ਤੋਂ ਖ੍ਰੀਦੀਆਂ ਓਸਵਾਲ ਦੀਆਂ ਲੋਈਆਂ ਦੀਆਂ ਬੁੱਕਲਾਂ ਮਾਰਕੇ ਮਝੈਲ ਪੂਸੇ ਝੋਨੇ ਦੀ ਪਰਾਲੀ ਤੇ ਲੱਤਾਂ ਪਸਾਰ ਕੇ ਬੈਠੇ ਹੁੰਦੇ ਨੇ। ਸਾਹਮਣੇ ਸਟੇਜ ਤੇ ਖਲੋਤੇ ਚਹੁੰ ਕਵੀਸ਼ਰਾਂ 'ਚੋਂ ਇੱਕ ਜਣਾ ਲਾਂਘ ਪੁੱਟਕੇ ਮੂਹਰੇ ਆਕੇ ਮੈਕ 'ਚ ਆਵਦੀ ਗੱਲ ਨੂੰ ਜਾਰੀ ਰੱਖਦਿਆਂ ਬੋਲਦਾ," ਕਲਗੀਧਰ ਸੱਚੇ ਪਾਸ਼ਾ ਪੁੱਤ ਅਜੀਤ ਸਿੰਘ ਨੂੰ ਕਿਸਰਾਂ ਜੰਗ ਦੇ ਮੈਦਾਨ ਨੂੰ ਤੋਰਦੇ ਨੇ, ਓਸ ਸਮੇਂ ਦਾ ਵਾਕਿਆ ਮੇਜਰ ਸਿੰਘ ਦਾ ਜਥਾ , ਇਓਂ ਬੇਨਤੀ ਕਰਦਾ".........
ਤੇ ਫੇਰ ਇੱਕ ਕਵੀਸ਼ਰ ਆਕੇ ਕਵੀਸ਼ਰੀ 'ਰੰਭ ਕਰਦਾ , ਤੇ ਫੇਰ ਦੂਜੇ ਦੋਹੇਂ ਕਵੀਸ਼ਰ 'ਵਾਜ਼ ਰਲਾਕੇ ਛੰਦ ਚੁੱਕਦੇ ਨੇ।
ਬੋਲਾਂ 'ਚ ਐਨੀ ਕ ਕਰੜਾਈ ਹੁੰਦੀ ਆ , ਚੋਬਰਾ ਦੀਆਂ ਅੱਖਾਂ 'ਚ ਗੁਸੈਲਾ ਜਾ ਪਾਣੀ ਤਰਨ ਲੱਗਦਾ। ਧੁੜਧੜੀ ਜੀ ਉੱਠਕੇ ਸਾਰੇ ਪਿੰਡੇ ਦਾ ਲੂੰ ਕੰਡਾ ਉੱਠ ਖਲੋਂਦਾ। ਡਲੇ ਨਾਲ ਕੜਾਹੇ ਮਾਂਜਦੇ ਸੇਵਾਦਾਰਾਂ ਦੇ ਹੱਥ ਰੁਕਕੇ, ਨਿਗਾਹ ਸਟੇਜ ਤੇ ਜਾ ਟਿਕਦੀ ਆ। ਘੜੁੱਕਿਆਂ, ਟਰੈਕਟਰਾਂ ਤੇ ਆਏ ਮਝੈਲ ਐਨੇ ਕ ਗਹੁ ਨਾਲ ਕਵੀਸ਼ਰੀ ਸੁਣਦੇ ਨੇ, ਜਿਮੇਂ ਸਾਰੇ ਦਾ ਸਾਰਾ ਸਰੀਰ ਈ ਕੰਨ ਬਣ ਗਿਆ ਹੋਵੇ।
ਗੱਲ ਕਹਿਣ ਦਾ ਮਲਬ ਕਵੀਸ਼ਰੀ 'ਚ ਐਨੀ ਕ ਜਾਨ ਸਮਰੱਥਾ ਹੁੰਦੀ ਆ, ਤੇ ਏਸ ਗੱਲ ਨੂੰ ਸਮਝ ਓਹੀ ਸਕਦਾ, ਜੇਹੜਾ ਕਵੀਸ਼ਰੀ ਤੋਂ ਬਾਗਫ ਆ।
ਹੁਣ ਸੋਡੇ ਫੇਵਰਟ ਢਿੱਡਲ ਜੇ ਗੈਕਾਰ ਗਿੱਲਾਂ ਦੇ ਨਛੱਤਰ ਨੇ ਗਾਣਾ ਕੱਢਿਆ, "ਕੁੜੀ ਲੈਕਚਰ ਲਾਕੇ ਨਿੱਕਲੀ"। ਤੇ ਤਰਜ਼ ਕਵੀਸ਼ਰਾਂ ਤੋਂ ਚੋਰੀ ਕਰੀ ਬਈ ਆ। ਕੁੜੀ ਦਿਓ ਖਸਮੋਂ ਗੰਦ ਪਾਉਣਾ ਤਾਂ ਹੋਰ ਤਰਜ਼ਾਂ ਤੇ ਪਾਲੋ। ਜੇਹੜੀ ਤਰਜ਼ 'ਚ ਸਿੰਘ ਸੂਰਮਿਆਂ ਦੀਆਂ ਵਾਰਾਂ ਗਾਈਆਂ ਜਾਂਦੀਆਂ ਘੱਟੋ ਘੱਟ ਏਸ ਤਰਜ਼ ਦਾ ਤਾਂ ਨਾਂ ਦਲੀਆ ਕਰੋ। ਨਾਏ ਨਛੱਤਰ ਗਿੱਲ ਅਰਗੇਆਂ ਨੂੰ ਨਿੱਕਾ ਜਾ ਸਿਨਿਆ ਲਾਇਓ, ਐਹੋ ਜੇ ਗਾਣੇ ਤਾਂ ਸਾਡੇਆਲਾ ਨਿੱਕਾ ਗਰਨੈਬ ਜੰਗਲ ਪਾਣੀ ਬੈਠਾ ਬੈਠਾ ਜੋੜ ਦਿੰਦਾ। ਜਿੰਨੇ ਮਰਜ਼ੀ ਲੈਜੇ ਗਾਣੇ, ਨਾਏ ਮੁਖਤ...ਘੁੱਦਾ

ਬਿਨਾਂ ਕਿਸੇ ਕੰਮ ਨਾ

ਆਸ਼ਕ ਤਾਂਘ ਬਿਨਾਂ
ਮੁਰਗਾ ਬਾਂਗ ਬਿਨਾਂ
ਚੌਂਕੀਦਾਰ ਡਾਂਗ ਬਿਨਾਂ,ਕਿਸੇ ਕੰਮ ਨਾ
ਸੌਦਾ ਦਲਾਲ ਬਿਨਾਂ
ਮਛੇਰਾ ਜਾਲ ਬਿਨਾਂ
ਐਂਬੂਲ਼ੈਂਸ ਕਾਹਲ ਬਿਨਾਂ, ਕਿਸੇ ਕੰਮ ਨਾ

ਘੋੜੀ ਖੁਰਾਂ ਬਿਨਾਂ
ਗਾਇਕੀ ਸੁਰਾਂ ਬਿਨਾਂ
ਪੰਜਾਬ ਗੁਰਾਂ ਬਿਨਾਂ, ਕਿਸੇ ਕੰਮ ਨਾ
ਪਾਂਧਾ ਟੇਵੇ ਬਿਨਾਂ
ਮੈਸ੍ਹ ਲੇਵੇ ਬਿਨਾਂ
ਕੁੱਕੜੀ ਸੇਵੇ ਬਿਨਾਂ, ਕਿਸੇ ਕੰਮ ਨਾ
ਡਰੈਵਰੀ ਗੌਰ ਬਿਨਾਂ
ਬਾਜੀ ਜੌਹਰ ਬਿਨਾਂ
ਫੁੱਫੜ ਟੌਹਰ ਬਿਨਾਂ, ਕਿਸੇ ਕੰਮ ਨਾ
ਸਫਲ ਫੇਲ੍ਹ ਬਿਨਾਂ
ਮਸ਼ੀਨਰੀ ਤੇਲ ਬਿਨਾਂ
ਵਿਆਹ ਮੇਲ ਬਿਨਾਂ, ਕਿਸੇ ਕੰਮ ਨਾ
ਘੁਮਾਰ ਚੱਕ ਬਿਨਾਂ
ਨਚਾਰ ਲੱਕ ਬਿਨਾਂ
ਕੌਮਾਂ ਹੱਕ ਬਿਨਾਂ, ਕਿਸੇ ਕੰਮ ਨਾ
ਸਵਾਰੀ ਰਕਾਬ ਬਿਨਾਂ,
ਕਨੈਟਰ ਹਸਾਬ ਬਿਨਾਂ
ਭਾਰਤ ਪੰਜਾਬ ਬਿਨਾਂ, ਕਿਸੇ ਕੰਮ ਨਾ
ਜਵਾਨੀ ਹਾਣੀ ਬਿਨਾਂ
ਸਿੱਖ ਬਾਣੀ ਬਿਨਾਂ
ਮਾਸ਼ਕੀ ਪਾਣੀ ਬਿਨਾਂ, ਕਿਸੇ ਕੰਮ ਨਾ
ਪੈਸਾ ਜ਼ੇਰੇ ਬਿਨਾਂ
ਚੋਰ ਹਨੇਰੇ ਬਿਨਾਂ
ਪਖੰਡੀ ਡੇਰੇ ਬਿਨਾਂ , ਕਿਸੇ ਕੰਮ ਨਾ.....ਘੁੱਦਾ

ਰੇਲਵੇ ਸਟੇਸ਼ਨ ਦਾ ਮਹੌਲ

ਜੰਗਸ਼ੈਨ ਬਠਿੰਡੇ ਦੇ ਰੇਲਾਂ ਆਣ ਚੁਫੇਰਿਓਂ ਵੜੀਆਂ
ਟੈਮ ਕਿਸੇ ਦੇ ਕੋਲ ਨਈਂ ਹਰ ਗੁੱਟ ਤੇ ਬੱਧੀਆਂ ਘੜੀਂਆਂ
ਲੋਕ ਉੱਤਰ ਟਰੇਨਾਂ 'ਚੋਂ ਘਰਾਂ ਵੱਲ ਨੂੰ ਲਹਿ ਪੇ
ਕਈ ਬਾਰੀਆਂ ਵਿੱਚ ਲਮਕੇ ਕਈ ਆਏ ਲੰਮੇ ਪੈਕੇ
ਕਈ ਖੜ੍ਹਕੇ ਟੇਸ਼ਨ ਤੇ ਖਾਂਦੇ ਫਿਰਨ ਭਟੂਰੇ
ਭਾਰ ਸਿਰ ਤੇ ਕੁਲੀਆਂ ਦੇ ਤਾਂਹੀ ਤੁਰਦੇ ਹੋ ਹੋ ਦੂਹਰੇ
ਚੜ੍ਹ ਰਹੇ ਪੌੜੀਆਂ ਤੇ ਹੋਗੇ ਸਾਹੋ ਸਾਹੀ ਲਾਲੇ
ਵਿੱਚ ਉਹਵੀ ਬੈਠੇ ਨੇ ਜੇਹੜੇ ਜੇਬ ਕੱਟਣ ਨੂੰ ਕਾਹਲੇ
ਕੋਟ ਕਾਲੇ ਟੀਟੀਆਂ ਦੇ ਚੈੱਕ ਕਰਦੇ ਫਿਰਦੇ ਟਿਗਟਾਂ
ਛੱਲੇ ਬਣਦੇ ਧੂੰਏਂ ਦੇ ਕਈ ਖਿੱਚੀ ਜਾਂਦੇ ਸਿਗਟਾਂ
ਮੋਟਰਸੈਕਲ ਫੌਜੀਆਂ ਦੇ ਹਨ ਬੋਰੀਆਂ ਵਿੱਚ ਵਲ੍ਹੇਟੇ
ਚਾਹ ਬਣੇ ਸਟਾਲਾਂ ਤੇ ਪਾ ਪਾ ਕੇ ਦੁੱਧ ਸਪਰੇਟੇ
ਫੜ੍ਹ ਅਖਬਾਰਾਂ ਸੱਜਰੀਆਂ ਵੇਚਣ ਲਈ ਹੋਕੇ ਦਿੰਦੇ
ਧੋਤੀ, ਪੈਂਟ, ਪਜਾਮੇ ਜੀ ਹਰ ਰਾਜ ਦੇ ਇੱਥੇ ਬਾਸ਼ਿੰਦੇ
ਵਿਆਹ ਰਚਿਆ ਡਾਹਢੇ ਨੇ ਸਭ ਜੱਗ ਦੇ ਵਿੱਚ ਪਰੀਹੇ
ਯਾਰ ਵਿਛੋੜਕੇ ਕਈਆਂ ਦੇ ਘੁੱਦਿਆ ਪੈਗੀਆਂ ਰੇਲਾਂ ਲੀਹੇ

ਲੋਕ ਤੱਥ

ਕਹਿਣਾ ਕਦੇ ਮੋੜੀਏ ਨਾ ਪੰਚੈਤ ਦਾ
ਮਾਪਿਆਂ ਨੂੰ ਮੌਕਾ ਦਈਏ ਨਾ ਸ਼ਕੈਤ ਦਾ
ਸਾਂਝੀ ਵੱਟ ਤੋਂ ਨਾ ਪੁੱਛੇ ਬਿਨਾਂ ਰੁੱਖ ਵੱਢੀਏ
ਸੱਥ 'ਚ ਖਲੋ ਕੇ ਨਾ ਜੀ ਗਾਲ੍ਹ ਕੱਢੀਏ
ਚੌਂਕੀਦਾਰ ਨਾਲ ਕਦੇ ਵੈਰ ਪਾਈਏ ਨਾ
ਚੱਕਵੇਂ ਜਏ ਬੰਦੇ ਦੀ ਬਰਾਤ ਜਾਈਏ ਨਾ

ਮਾਰੀਏ ਨਾ ਭਾਨੀ ਕਿਤੇ ਹੁੰਦੇ ਸਾਕ ਨੂੰ
ਐਬੀ ਕੋਲ ਜਾਣ ਦੇਈਏ ਨਾ ਜਵਾਕ ਨੂੰ
ਬੁਲਾਈਏ ਨਾ ਕਦੇ ਆਖ 'ਓਏ' ਰਾਹੀ ਨੂੰ
ਮਾਂਜ ਰੇਤੇ ਨਾਲ ਧੋਈਏ ਨਾ ਕੜਾਹੀ ਨੂੰ
ਮੌਤ 'ਤੇ ਸ਼ਰੀਕ ਘਰ ਜਾਣੋਂ ਰਹੀਏ ਨਾ
ਭੈਣ ਦੇ ਚੁੱਲ੍ਹੇ ਤੇ ਬਹੁਤਾ ਚਿਰ ਬਹੀਏ ਨਾ
ਘਰ ਦਾ ਨਾਂ ਭੇਤ ਜੱਗ ਜ਼ਾਹਰ ਕਰੀਏ
ਆਖੀਏ ਪਨੀਰ ਭਾਵੇਂ ਦਾਲ ਧਰੀਏ
ਆਵਦੇ ਤੋਂ ਵੱਡੇ ਨੂੰ ਨਾਂ ਧੀ ਤੋਰੀਏ
ਹੋਜੇ ਬੱਗੀ ਦਾਹੜੀ ਨਾ ਠਰਕ ਭੋਰੀਏ
ਸਫਰ ਦੇ ਵਿੱਚ ਕਦੇ ਬਹੁਤਾ ਖਾਈਏ ਨਾ
ਨਿੱਤ ਸਹੁਰੇ ਜਾਕੇ ਕਦਰ ਘਟਾਈਏ ਨਾ
ਔਲਾਦ ਦਾ ਨਾ ਮਿਹਣਾ ਦਈਏ ਕਦੇ ਬਾਂਝ ਨੂੰ
ਚੁਗਲੀ ਤੇ ਸ਼ੱਕ ਤੋੜ ਦਿੰਦੇ ਸਾਂਝ ਨੂੰ
ਸ਼ਾਬਾਸ਼ੇ ਨਾ ਬਹੁਤੀ ਕਦੇ ਦਈਏ ਪੁੱਤ ਨੂੰ
ਅਣਕੱਜਾ ਰੱਖੀਏ ਕਦੇ ਨਾ ਦੁੱਧ ਨੂੰ
ਸੋਗ ਵੇਲੇ ਕੱਢੀਏ ਨਾ ਬਹੁਤਾ ਟੌਹਰ ਨੂੰ
ਏਹਨਾਂ ਗੱਲਾਂ ਉੱਤੇ 'ਘੁੱਦੇ' ਕਰੀਂ ਗੌਰ ਤੂੰ